Την Πέμπτη, 25 Μαΐου, η απερχόμενη κυβέρνηση του πρώην Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη παρέδωσε την εξουσία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Σύνταγμα, σε υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου κ. Ιωάννη Σαρμά. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση θα παραδώσει με τη σειρά της την εξουσία στην κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επαναληπτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου. Εν τω μεταξύ, στις 28 Μαΐου διεξήχθησαν στην Τουρκία επαναληπτικές εκλογές, οι οποίες οδήγησαν στην επανεκλογή του Ρετσέπ Ερντογάν στην ηγεσία του τουρκικού κράτους. Τα ανωτέρω σημαίνουν ότι κατά τον Ιούνιο του 2023, στην Ελλάδα θα υφίσταται μία -εκ της φύσεώς της- αδύναμη κυβέρνηση, ενώ ταυτόχρονα στην Τουρκία θα έχει λήξει η προεκλογική περίοδος και ο Ρετσέπ Ερντογάν θα έχει εδραιωθεί σταθερά στην εξουσία.
Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι οι τουρκικές ηγεσίες έχουν κατά σύστημα επιχειρήσει να εκμεταλλευτούν περιόδους αδύναμης διακυβέρνησης της Ελλάδος για να προωθήσουν τις επεκτατικές τους προθέσεις έναντι της χώρας μας. Επιπλέον, η δεινή θέση στην οποία έχει σταδιακά περιέλθει η τουρκική οικονομία, και παρ’ όλο που οι Έλληνες παρατηρητές παγίως υπερβάλλουν σχετικά με την οξύτητά των δυσκολιών της, αποτελεί έναν επιπλέον -αν και δευτερεύοντα- ρόλο για τον οποίον ο τούρκος κυβερνήτης ενδέχεται να θεωρήσει δελεαστική την προοπτική να προβεί σε κάποιου είδους -προσεκτικά ενορχηστρωμένης- επιθετική κίνηση κατά της Ελλάδος κατά τον Ιούνιο.
Το γεγονός ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα είναι υπηρεσιακή κατά το κρίσιμο διάστημα αποτελεί μία σημαντική αδυναμία. Όσο ικανός και να είναι ο υπηρεσιακός Πρωθυπουργός κ. Σαρμάς -και οι πληροφορίες αυτών που τον έχουν γνωρίσει υπηρεσιακά αναφέρουν ότι είναι σοβαρός και ικανότατος άνθρωπος, το γεγονός ότι δεν έχει διέλθει από την μακρά ζύμωση της πολιτικής κονίστρας αποτελεί μία αντικειμενική αδυναμία -κι αυτό δεν αποτελεί κατ’ ουδένα τρόπο ψόγο για το πρόσωπό του. Υπό τέτοιες συνθήκες, οι ασκούντες πολιτική εξουσία τείνουν, ευλόγως, να στηρίζονται περισσότερο από το σύνηθες στις εισηγήσεις και τις ικανότητες των υπηρεσιακών τους υφισταμένων.
Εδώ, ακριβώς, έγκειται η κρίσιμη αξία της παρουσίας του Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στη θέση του Αρχηγού του ΓΕΕΘΑ.
Από το βιβλίο «Εισαγωγή στα Ηλεκτροοπτικά Συστήματα»
Εκδόσεις iWrite, 2017
ISBN 978-618-5218-78-2
Στο δεύτερο μέρος περιγράφονται οι βασικές φάσεις της διαδικασίας αυτόματης παρακολούθησης ενός οποιουδήποτε συστήματος MTT, όπως δηλαδή τα IRST, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις όσον αφορά στο συνδυασμό των αναφερόμενων σταδίων:
Αρχικά, έχουμε την αυτόματη, δοκιμαστική ανάθεση / υπολογισμό κάποιας πύλης (gating formation / generation), γύρω από κάθε ανίχνευση (παρατήρηση / μέτρηση), η οποία αργότερα θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέου ή για την ενημέρωση ήδη υφιστάμενου στόχου, αλλά και για την απάλειψη αυτών που προέρχονται από παράσιτα και θορύβους. Επίσης, πύλες υπολογίζονται και τοποθετούνται στις εκτιμώμενες (προβλεπόμενες) θέσεις των ιχνών, προκειμένου να ελεγχθούν οι επόμενες νέες ανιχνεύσεις.
Τυπικά, μια πύλη αποτελεί ελλειψοειδές, με κέντρο το σημείο πρόβλεψης / εκτίμησης. Το ακριβές σχήμα / μορφή και το μέγεθος μιας πύλης μπορεί να αυξομειώνεται σε κάθε κύκλο της διαδικασίας, με σκοπό να προσδιορίζεται ακριβέστερα ποιες υποψήφιες ανιχνεύσεις είναι έγκυρες για ενημέρωση υπαρχόντων ιχνών. Η ανάθεση μίας πύλης γύρω από την προβλεπόμενη θέση παρατήρησης ενός υφιστάμενου ίχνους βοηθά τόσο στην αποφυγή σύνδεσης/συσχέτισης του παρακολουθούμενου ίχνους με άλλες μη πιθανές παρατηρήσεις, όσο και στη μείωση περιττών υπολογισμών ανάθεσης ανιχνεύσεων σε ίχνη.
Σχήμα 9: Δημιουργία δοκιμαστικών πυλών επικύρωσης (σε δύο διαστάσεις), γύρω από τις προβλεπόμενες (εκτιμώμενες) θέσεις των υφιστάμενων στόχων / ιχνών P1, P2 και P3, με βάση τη σχετική συνδιακύμανση του καθενός. Από τις νέες παρατηρήσεις, η O4 θα αποτελέσει τη βάση δημιουργίας νέου ίχνους ή θα απαλειφθεί εντελώς, ενώ οι O5 και O6 θα χρησιμοποιηθούν για την ενημέρωση του στόχου P3. Oι παρατηρήσεις O1 και O2 θα ληφθούν υπόψη για την ενημέρωση του στόχου P1, ενώ οι παρατηρήσεις O1, O2, O3 για την ενημέρωση του στόχου P2.
Τον Ιούνιο 2022, η Ελλάς υπέβαλε επίσημο αίτημα προς τις Αμερικανικές Αρχές (LOR – Letter Of Request) για την προμήθεια 20 (+20) F-35Α. Τον Ιανουάριο 2022, είχε δημοσιευτεί το άρθρο “Το F-35 θα συμβάλλει στην αποτροπή – ή μήπως όχι;” στο ιστολόγιο Βελισάριος. Θα είχε ενδιαφέρον να επιχειρηθεί η εξέταση των προβλέψεων που είχαν διατυπωθεί τότε, εν είδει επικαιροποίησης, λαμβάνοντας υπόψη τα νεώτερα στοιχεία που έχουν προκύψει.
Κόστος
Σύμφωνα με όσα έχουν γραφεί στον τύπο, η τιμή προμήθειας 20 F-35A ανέρχεται σε 3,5-4 δισ. $. Με άλλα λόγια, από τα 3 δισ. $ που είχε εκτιμηθεί μία Μοίρα 20 Α/Φ το 2020, το κόστος ανέβηκε έως και ένα δισ. $ παραπάνω (3,5-3,7 δισ. $, 3,7 δισ. $ χωρίς SSI, “θα αγγίξει τα 4 δισ. ευρώ”), αναλόγως του ύψους των διαβόητων προγραμμάτων SSI. Το εντυπωσιακό είναι ότι τα περισσότερα ΜΜΕ δεν σχολίασαν καθόλου αυτή την εντυπωσιακή αύξηση, η οποία ισοδυναμεί σχεδόν με το κόστος προμήθειας της 4ης φρεγάτας FDI (ας μην ξεχνάμε ότι ο προϋπολογισμός του ΥΠΕΘΑ είναι ενιαίος και ό,τι δαπανάται σε μία προμήθεια, θα λείψει από κάπου αλλού). Για λόγους υπολογισμού, ας κρατήσουμε την πιο ευμενή εκτίμηση, ότι το κόστος προμήθειας 20 Α/Φ είναι 3,2 δισ. $, όπως γράφτηκε την έντυπη Πτήση (τεύχος Απρ 23, σελ. 7). Εκτιμάται ότι το ποσό αυτό περιλαμβάνει αρχικό πακέτο υποστήριξης, προσομοιωτές πτήσεως, βασικές υποδομές, καθώς και εν συνεχεία υποστήριξη μέχρι την ολοκλήρωση των παραδόσεων των Α/Φ, χωρίς SSI, χωρίς όπλα. Το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων είναι 4 Α/Φ το 2028, 2 το 2029, 3 το 2030, 3 το 2031, 4 το 2032 και 4 το 2033, αν και σύμφωνα με πρόσφατη συνέντευξη του κ. ΥΕΘΑ, “αναμένουμε τα πρώτα αεροσκάφη να έρθουν το 2028 ή το 2029”. Για την ακρίβεια, τα πρώτα Α/Φ θα παραδοθούν και θα παραμείνουν στο έδαφος των ΗΠΑ για περίπου ενάμιση έτος, για την αρχική εκπαίδευση του προσωπικού. Ως εκ τούτου, τα πρώτα F-35 θα πρέπει να αναμένονται στην Ελλάδα περί τα τέλη του 2029 ή πιο ρεαλιστικά γύρω στις αρχές της νέας δεκαετίας.
Το πιο σημαντικό όμως δεν είναι το κόστος προμήθειας αλλά το κόστος υποστήριξης. Έτσι, σύμφωνα με την πρόσφατη αναφορά του Γραφείου Λογοδοσίας των ΗΠΑ (US GAO – Government Accountability Office) του Νοε 22 GAO-23-106217, το μέσο κόστος ώρας πτήσεως (ΚΩΠ) του F-35 (-A/B/C) για το έτος 2020 είναι σχεδόν 42000$, ενώ ειδικά για το F-35Α είναι σχεδόν 38000$ (37.988,57$, σελ. 460). Για λόγους σύγκρισης, από την υπόψη αναφορά προκύπτει ότι το μέσο ΚΩΠ του F-16 είναι ιστορικά περίπου 22.000$, αν και ειδικά το 2020 όπου έγιναν λιγότερες ώρες πτήσεως (πιθανότατα λόγω κορωνοϊού), το ΚΩΠ πλησίασε τα 27.000$. Εκτιμάται ότι στη συνέχεια το ΚΩΠ του F-16 επανήλθε στο επίπεδο των 22.000$, αν και δεν υπάρχει κάποια επίσημη αναφορά.
Από το βιβλίο «Εισαγωγή στα Ηλεκτροοπτικά Συστήματα»
Εκδόσεις iWrite, 2017
ISBN 978-618-5218-78-2
1. Εισαγωγή – Ιστορικό
Η ανάπτυξη των συστημάτων υπέρυθρης έρευνας και παρακολούθησηςIRST (IRSearch & Track) αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση για την επιτήρηση και ανίχνευση κυρίως εναέριων απειλών και για την υποβοήθηση στόχευσης των διατιθέμενων αντίστοιχων κατευθυνόμενων βλημάτων, τόσο από εναέριες όσο και από επίγειες και ναυτικές πλατφόρμες.
Τα πρώτα εναέρια συστήματα της κατηγορίας, μικρής πρακτικής χρησιμότητας, αφού δεν ήταν ακόμη ιδιαίτερα επιτυχημένα, αναπτύχθηκαν κατά τη δεκαετία του 1950 και εγκαταστάθηκαν σε κάποια δεύτερης γενιάς αεροσκάφη αναχαίτισης της εποχής, όπως πχ στα F-101B Voodoo, στα φτωχών επιδόσεων F-102 Delta Dagger και στα F-106 Delta Dart. Στη συνέχεια, εγκαταστάθηκαν σε μαχητικά αεροσκάφη τρίτης γενιάς F-4B/C Phantom,[1] F-8E Crusader,[2] όπως επίσης στα Σουηδικά J-35Α και J-35F-2 Draken[3] (1965-1967). Τα εν λόγω συστήματα / αισθητήρες IR περιλάμβαναν πρωτόγονες μη απεικονιστικές (non-imaging), διασταυρούμενες διατάξεις (cross-array) φωτοαγώγιμου σεληνιούχου μολύβδου (PbSe), απόκρισης 1-5 μm, με ψύξη αζώτου. Επίσης, παρουσίαζαν υψηλό ρυθμό εσφαλμένων συναγερμών και δεν λειτουργούσαν ανεξάρτητα, αλλά συνήθως καθ’ υπόδειξη των ραντάρ των φορέων τους, μέσω χειροκίνητης στοχοποίησης (search, acquisition & track). Είχαν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην ανίχνευση των μεγάλων σοβιετικών βομβαρδιστικών Tu-95 (Bear) και M-4 (Bison), σε μεγάλα ύψη πτήσης, κρύα ατμόσφαιρα και καθαρό ουρανό. Ενεργώντας εντελώς παθητικά, τα IRST δεν μπορούσαν να ανιχνευθούν και να παρεμβληθούν από τους ισχυρούς ηλεκτρονικούς παρεμβολείς των σοβιετικών βομβαρδιστικών της εποχής. Παρ’ όλα αυτά, λόγω της περιορισμένης χρησιμότητας, τα IRST τελικά εγκαταλείφθηκαν από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, όταν εμφανίστηκαν τεχνολογικά πιο προηγμένα συστήματα ραντάρ. Όμως, δεν εγκαταλείφθηκαν ποτέ από τη Σοβιετική Ένωση. Κατά τις δεκαετίες 1960, 1970 και 1980, η Σοβιετική Ένωση είχε εγκαταστήσει μονάδες IRST κατά σειρά στα μαχητικά τρίτης γενιάς MiG-23 Flogger (αναξιόπιστα και περίπλοκα) και στα τέταρτης γενιάς Su-27, MiG-29 και MiG-31 για παθητική επιτήρηση πέραν του ορίζοντα BVR (Beyond Visual Range) και για έγκαιρη ανίχνευση σε επαρκείς αποστάσεις, των δυτικών αεροσκαφών της εποχής που διέθεταν ανώτερη τεχνολογία ραντάρ και ηλεκτρονικού πολέμου.[4] Ειδικότερα, τα μαχητικά MiG-23 Flogger και ιδιαίτερα τα MiG-31 Foxhound (εξέλιξη του MiG-25 Foxbat) μπορούσαν, με τον παθητικό αυτό τρόπο, να παρακολουθούν το αμερικάνικο υπερηχητικό αεροσκάφος στρατηγικής αναγνώρισης SR-71 μέχρι απόστασης 100 km, μόνον από την υψηλή θερμοκρασία της ατράκτου. Σε ταχύτητες Mach 3, η θερμοκρασία πλαισίου του SR-71 Blackbird κυμαινόταν στους 315-480°C, ανάλογα με το υψόμετρο.[5] Το πλαίσιο του Blackbird ήταν κατασκευασμένο κυρίως από κράμα τιτανίου και άλλα ανθεκτικά στη θερμοκρασία υλικά. Οι εμπλοκές των SR-71 με τα MiG-31 (οπλισμένα με τα μεγάλου βεληνεκούς κατευθυνόμενα βλήματα αέρος-αέρος R-33 / Amos), ενδεχομένως συνεισέφεραν στη σταδιακή απόσυρση των πρώτων. Το MiG-23 διέθετε IRST, με το οποίο εντόπιζε προσεγγίζοντα μαχητικά F-16 σε απόσταση 35-40 km, ενώ απομακρυνόμενα έως και 60 km.
Το Σάββατο, 1η Απριλίου, έλαβε χώρα στην Αθήνα, στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων, συνέδριο στρατιωτικής ιστορίας με θέμα: «Μικρασιατική Εκστρατεία: Στρατηγικές και επιχειρησιακές διαστάσεις».
Στο Συνέδριο συμμετείχε ο συντελεστής του ιστολογίου ταξχος ε.α. κ. Βασίλειος Λουμιώτης, με εισήγηση με θέμα: «Ο Τρόπος Πολέμου των Κεμαλικών Δυνάμεων».
Το σύνολο των εργασιών του Συνεδρίου είναι διαθέσιμο διαδικτυακά σε μορφή βίντεο, στην πλατφόρμα youtube.
Σημείωση: Η παρούσα μελέτη παρουσιάστηκε αρχικά στον ιστότοπο του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) και αναδημοσιεύεται εδώ κατόπιν συνεννοήσεως με τους συντάκτες της. Η ημερομηνία δημοσιεύσεως είναι η 28η Ιουνίου 2022, και η παρέλευση οκτώ μηνών από τότε εξηγεί τη απουσία κάποιων εξελίξεων όπως, ενδεικτικά, τη μαρτυρία υψηλόβαθμου Ουκρανού αξιωματούχου σχετικά με την επιχειρησιακή αξία του ανεπάνδρωτου αεροσκάφους Baykar ΤΒ2. Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη διατηρεί την αξία της στο ακέραιο.
Η Τουρκία αποτελεί μία διαχρονική απειλή για την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια σημειώνει πρόοδο σε διάφορους τομείς, ένας εκ των οποίων είναι η πολεμική βιομηχανία. Ανάμεσα στα πολλά συστήματα που ανέπτυξε και παράγει είναι τα Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα – ΜΕΑ (UAV – Drone). Τα συγκεκριμένα συστήματα χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των Κούρδων, στη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τελευταία στην Ουκρανία. Τα τελευταία δύο χρόνια άρχισαν τη συστηματική είσοδο στο FIR Αθηνών. Γιατί όμως είναι ενδιαφέρον να μιλήσουμε για την αντιμετώπισή τους στο Αιγαίο και ευρύτερα στο χώρο συμφερόντων της χώρας μας; Γιατί είναι ένα σύστημα με ιδιαίτερες ικανότητες που προσθέτει δυναμικό στην τουρκική απειλή.
Για την πληρέστερη κάλυψη του αντικειμένου, θα γίνει αναφορά εν συντομία στις διαχρονικές Τουρκικές επιδιώξεις στον χώρο του Αιγαίου. Στη συνέχεια θα αναλυθούν ορισμένες διαπιστώσεις – μαθήματα που διαπιστώθηκαν από την επιχειρησιακή χρήση αυτών των ΜΕΑ (UAV – Drone) στους πρόσφατους πολέμους που έκανε η Τουρκία, στους Κούρδους, στη Συρία, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Θα ακολουθήσει μία αναλυτική περιγραφή των κυριότερων τουρκικών ΜΕΑ. Τέλος, θα εξετασθούν οι δυνατότητες αντιμετώπισής τους.
Από το βιβλίο «Συστήματα Ραντάρ και Ηλεκτρονικού Πολέμου»
Εκδόσεις Παπασωτηρίου, 2018
ISBN: 9789604911196
1. Μετάβαση από τον αναλογικό στον ψηφιακό σχηματισμό λοβών
Ο ψηφιακός σχηματισμός λοβών DBF (digital beamforming) αποτελεί μια επαναστατική τεχνική επαύξησης των δυνατοτήτων των φασικών στοιχειοκεραιών, τόσο των παθητικής σάρωσης (PESA), αλλά ιδιαίτερα των ενεργής σάρωσης (AESA). Αφορά κυρίως στο τμήμα της λήψης, όπου υπάρχουν και τα περισσότερα πλεονεκτήματα, μπορεί όμως να εφαρμοσθεί και στο τμήμα της εκπομπής.[1]
Μερικά από τα επιτυγχανόμενα οφέλη του ψηφιακού σχηματισμού λοβών είναι η δυνατότητα ταυτόχρονης δημιουργίας πολλαπλών λοβών (για την ταχύτερη κάλυψη της έρευνας και την εκτέλεση άλλων λειτουργιών), το μεγαλύτερο δυναμικό εύρος λειτουργίας[2] (λόγω των κατανεμημένων μετατροπέων ADC σε κάθε T/R module), η αυτόματη διακρίβωση της κεραίας για την επίτευξη αποτελεσματικότερης καταπίεσης των πλευρικών λοβών, η βελτίωση του κέρδους της συστοιχίας, κτλ. Επίσης, η τεχνική καθιστά υλοποιήσιμα τα πρωτοποριακά γνωστικά ραντάρ (cognitive radars).
Τυπικά, κατά τον ψηφιακό σχηματισμό λοβών, το λαμβανόμενο σήμα από κάθε στοιχείο λήψης ενισχύεται, υπόκειται σε υποβιβασμό συχνότητας (down-conversion) και ψηφιοποιείται. Στη συνέχεια, τα ψηφιακά σήματα επεξεργάζονται από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (digital beamformer), για τον ταυτόχρονο σχηματισμό πολλών λοβών (μέσω κατάλληλης ζύγισης και άθροισης). Στην περίπτωση αυτή, το πλάτος και η φάση των συντελεστών ζύγισης μπορεί να ελέγχονται με υψηλότερη ακρίβεια, συγκριτικά με τις υλοποιήσεις των αναλογικών beamformers.
Για μεγαλύτερη ευελιξία στην εξαγωγή των διαφορών φάσης μεταξύ των σημάτων των καναλιών λήψης, πολλές φορές εφαρμόζεται μορφοποίηση λοβών στο πεδίο της συχνότητας(frequency domain beamforming). Τυπικά, το λαμβανόμενο σήμα διαχωρίζεται σε μικρότερες φασματικές υπομπάντες (frequency bins), είτε μέσω κάποιας τράπεζας φίλτρων είτε συνηθέστερα μέσω της εφαρμογής του μετασχηματισμού FFT (Fast Fourier Transform). Ακολούθως, σε κάθε φασματική υπομπάντα εφαρμόζεται μορφοποίηση λοβών στο πεδίο του χρόνου, μέσω της τεχνικής μεταβαλλόμενης χρονικής καθυστέρησης και άθροισης (time delay & sum),[3] με αποτέλεσμα ένας κύριος λοβός να μπορεί να διακρίνει ταυτόχρονα διαφορετικές συχνότητες προς διαφορετικές κατευθύνσεις στο χώρο.
Ο ψηφιακός σχηματισμός λοβών έχει επίσης το πλεονέκτημα, ότι τα ψηφιακά σήματα μπορούν να επεξεργάζονται παράλληλα, παράγοντας διαφορετικά σήματα εξόδου. Τα λαμβανόμενα σήματα από κάθε κατεύθυνση μπορούν να ολοκληρώνονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (αυξάνοντας την ενέργεια αυτών) για την ανίχνευση μακρινών αντικειμένων, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να ολοκληρώνονται για μικρότερο χρονικό διάστημα για την ανίχνευση κοντινών αντικειμένων που κινούνται γρήγορα.
Σχήμα 1: Συγκριτικό διάγραμμα κύριων λοβών, ενός στοιχείου ακτινοβολίας (radiation element), μιας υπομάδας στοιχείων (subarray) και δύο ταυτόχρονα ψηφιακά σχηματισμένων λοβών. Με την τρέχουσα τεχνολογία, είναι δυνατός ο πλήρως ψηφιακός σχηματισμός πολλών λοβών ταυτόχρονα, στις μπάντες L και S. Σε υψηλότερες μπάντες απαιτείται η συνδυασμένη εφαρμογή ψηφιακού και αναλογικού beamforming, μέσω υπομάδων στοιχείων, λόγω των διαφόρων τεχνολογικών και οικονομικών περιορισμών.
Η κατάσταση της ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας είναι, λίγο-πολύ, γνωστή. Πρακτικά, κινείται στην ανυπαρξία, με μοναδική -αν και αξιοσημείωτη- εξαίρεση… δυόμιση εταιρείες, την Theon Optics και την SCYTALYS (πρώην ISI Hellas) και σε κάποιο βαθμό, την Ιntracom Defense, καθώς και κάποιες σκόρπιες δυνατότητες σε διάφορες μικρότερες ή μεγαλύτερες εταιρείες. Από την άλλη, κατά την τελευταία εικοσαετία η τουρκική πολεμική βιομηχανία, βασιζόμενη σε ένα αξιοσημείωτο υπόβαθρο που ήδη υπήρχε, απογειώθηκε, καθιστάμενη πολεμική βιομηχανία μίας αξιοσημείωτης, μεσαίας δύναμης. Η σταδιακή απόκλιση της πορείας των δύο εθνικών πολεμικών βιομηχανιών (ή, για την ακρίβεια, η υπερκέραση της ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας από την τουρκική, όπως άλλωστε έγινε και στα περισσότερα πεδία) έχει -ευλόγως- προκαλέσει στην ελληνική κοινή γνώμη και (σε μικρότερο βαθμό στην πολιτική τάξη) αφ’ ενός ζήλεια για την απώλεια του προηγουμένου καθεστώτος, αφ’ ετέρου ανησυχία λόγω του πρακτικού κινδύνου που θέτουν τα διάφορα προϊόντα της τουρκικής βιομηχανίας. Το πιο προβεβλημένο από αυτά (όχι κατ’ ανάγκην και το πλέον επικίνδυνο) είναι το ανεπάνδρωτο αεροσκάφος Bayraktar TB2 της εταιρείας Baykar, το οποίο έχει παίξει κάποιον (μάλλον υπερτιμημένο) ρόλο σε πολεμικές συγκρούσεις, έχει αποτελέσει σημαντική εξαγωγική επιτυχία της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας και έχει προκαλέσει προβληματισμό στην Ελλάδα ως προς τον ενδεχόμενο ρόλο του σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Πέραν του Bayraktar TB2, η ίδια η εταιρεία Baykar αναπτύσσει και άλλα, μεγαλύτερων δυνατοτήτων ανεπάνδρωτα αεροσκάφη, αλλά και άλλες μεγάλες τουρκικές βιομηχανίες αναπτύσσουν αντίστοιχα, σημαντικών δυνατοτήτων αεροσκάφη.
Η ελληνική πλευρά φαίνεται να αισθάνθηκε πιεσμένη από την ανάπτυξη της τουρκικής βιομηχανικής δραστηριότητας, ιδίως στον τομέα των ανεπάνδρωτων αεροσκαφών, και υποχρεωμένη για «ανταπόδοση», τόσο για συμβολικούς όσο και για πρακτικούς λόγους. Η πίεση αυτή κινητοποίησε ελληνικούς φορείς, οι οποίοι κατά τα τελευταία χρόνια έχουν προβεί σε έναν αριθμό κινήσεων. Δυστυχώς, η όλη αντίδραση δείχνει και τα όρια των ελληνικών δυνατοτήτων στην ελληνική πολεμική βιομηχανία υπό το παρόν οργανωτικό πλαίσιό της.
Από το βιβλίο «Συστήματα Ραντάρ και Ηλεκτρονικού Πολέμου»
Εκδόσεις Παπασωτηρίου, 2018
ISBN: 9789604911196
1. Εισαγωγή
Οι φασικές στοιχειοκεραίες ή κεραίες φασικής μετατόπισης (phased array antenna) ή κεραίες ηλεκτρονικής σάρωσης αποτελούν φυσικές διατάξεις πολλών μικρών / στοιχειωδών κεραιών (διπόλων, σχισμών, κτλ), που μέσω ελέγχου της φάσης και του πλάτους σήματος μεταξύ των μεμονωμένων (ή ομάδων) στοιχείων δημιουργούν, με ηλεκτρονικό τρόπο, λοβούς ακτινοβολίας υψηλής κατευθυντικότητας (κέρδους), σταθερούς ή ταχέως στρεφόμενους μέσα σε μεγάλο γωνιακό εύρος του χώρου. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται ικανότητα άμεσης απόκρισης στροφής (<1 msec), προς οποιαδήποτε επιθυμητή κατεύθυνση, με υψηλή εκπεμπόμενη ισχύ και χωρίς την απαίτηση μηχανικής σάρωσης.[1] Σε αντίθεση με τις κλασσικές (συμβατικές) κεραίες, η απαιτούμενη συντήρηση σε μια φασική στοιχειοκεραία είναι απλούστερη, λόγω της έως και παντελούς έλλειψης μηχανικά κινούμενων τμημάτων (η στοιχειοκεραία μπορεί να παραμένει διαρκώς σταθερή). Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ακόμη και με καταστροφική βλάβη μέρους των στοιχείων, αυτή συνεχίζει να είναι επιχειρησιακή και να λειτουργεί με μειωμένες επιδόσεις (graceful degradation) χαρακτηρίζει τη μεγάλη αξιοπιστία της φασικής στοιχειοκεραίας. Αντίθετα, τα παραδοσιακά (συμβατικά) συστήματα μηχανικής σάρωσης (τυπικά μιας δέσμης ραντάρ) παρουσιάζουν αργή απόκριση αντιμετώπισης πολλών και ταχέως μεταβαλλόμενων ιχνών αέρος, λειτουργούν σε πολύ συγκεκριμένες συχνότητες ή σε περιορισμένο φασματικό εύρος, συνήθως διεξάγουν μόνο μια ή πολύ λίγες λειτουργίες (απαιτούνται διαφορετικά ραντάρ για διαφορετικές λειτουργίες), ενώ οδηγούνται πολύ ευκολότερα στον κορεσμό των παρεχόμενων δυνατοτήτων αεράμυνας.[2] Το γεγονός επίσης ότι απαιτούν ηλεκτρομηχανικά συστήματα στροφής / κίνησης της κεραίας σημαίνει ότι είναι λιγότερο ευέλικτα, εμφανίζουν μηχανικούς κραδασμούς και σε περίπτωση βλάβης είναι επιρρεπή να βγαίνουν ολοκληρωτικά εκτός λειτουργίας (single point failure).
Σχήμα 1: Τα εναέρια ραντάρ φασικής στοιχειοκεραίας και ιδιαίτερα τα πιο μοντέρνα ενεργά συστήματα AESA (όπως π.χ. τα APG-77, APG-80, APG-81, APG-85, κ.τ.λ.) έχουν δυνατότητα ταυτόχρονης παραγωγής πολλαπλών στενών κύριων λοβών που υποστηρίζουν διαφορετικές λειτουργίες (multimode operation), με διαφορετικές παραμέτρους, όπως συχνότητας, PRF, PW, κ.τ.λ.
Από επιχειρησιακή άποψη, η χρήση συστημάτων φασικών στοιχειοκεραιών ραντάρ επιβάλλεται από τη φύση και την πολυπλοκότητα των μοντέρνων και των αναδυόμενων απειλών. Ενδεικτικά, για τις ναυτικές επιχειρήσεις, οι εκτιμώμενες εναέριες απειλές εναντίον πλοίων επιφανείας μπορεί συνίστανται σε κάποιες από τις ακόλουθες:
Μαχητικά αεροσκάφη υψηλής ικανότητας ελιγμών, όπως τα F-15, F-16, F-18, τα αντίστοιχα ρωσικά Su-35, κτλ.
Μαχητικά αεροσκάφη με χαρακτηριστικά stealth, όπως το F-35, αλλά επίσης και stealth κατευθυνόμενα βλήματα, όπως τα Νορβηγικά NSM (Naval Strike Missile) και JSM (Joint Strike Missile), τα Τουρκικά βλήματα SOM-C1/C2, κτλ.
Πολλά ταυτόχρονα επερχόμενα κατευθυνόμενα βλήματα και βόμβες ανεμοπορίας, που σκοπεύουν στον κορεσμό της αεράμυνας (saturation of air-defense), όπως πχ οι βόμβες AGM-154 JSOW (Joint Standoff Weapon), αλλά και οι μικρότερης εμβέλειας JDAM / Quicksink, κτλ.
Βλήματα sea-skimmers, high divers, υποηχητικά (subsonic), υπερηχητικά (supersonic) & υπερ-υπερηχητικά (hypersonic), για τα οποία ο χρόνος αποτελεσματικής αντίδρασης είναι από μικρός έως και εξαιρετικά μικρός, όπως πχ τα AGM-65G MAVERICK, AGM-84H/K SLAM-ER, AGM-88 HARM / AARGM, το stealth υπoηχητικό AGM-158C LRASM (Long Range ASM), το 3M-54 Kalibr (Club), το P-700 Granit (turbojet / ramjet, Mach 1.5 χαμηλά και Mach 2.5 σε μεγάλο ύψος), το ινδικό BrahMos[3] (υπερηχητικό sea skimming που βασίζεται στο ρωσικό P-800M Oniks / Yakhont), το 3M22 Zircon (SS-N-33) με πρόωση scramjet (υπέρ-υπερηχητικό έως Mach 8-9),[4] κτλ.
Βαλλιστικά βλήματα εναντίον ναυτικών δυνάμεων ASBM (Anti-Ship Ballistic Missiles), όπως πχ το ALBM Kh-47M2 Kinzhal (Dagger) με πρόωση πυραυλοκινητήρα (εκτελεί περίπλοκους ελιγμούς καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης φθάνοντας ταχύτητες έως Mach 10-12), τα αντίστοιχα κινέζικα DF-21D ή οχήματα ανεμοπορίας HGV (DF-ZF, κτλ), ακόμη και οι τελευταίες εκδόσεις των υπερηχητικών βλημάτων MGM-140 ATACMS / PrSM (Precision Strike Missile), εξοπλισμένων με “multimode seekers”.
Επιθετικά ελικόπτερα και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (drones / UAV / UCAV / loitering munition), σχετικά αργά κινούμενα, η έγκαιρη ανίχνευση των οποίων απαιτεί εξαιρετική καταπίεση των παρασιτικών επιστροφών ραντάρ (clutter), αλλά και ειδικές λειτουργίες ανίχνευσης (micro-Doppler, κτλ).
Βεβαρημένο περιβάλλον ηλεκτρονικών παρεμβολών (jamming), από προηγμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου
Κάτω από την ιδιαίτερη φύση και την αυξανόμενη πολυπλοκότητα αντιμετώπισης των ανωτέρω απειλών, την αβεβαιότητα και τις δυσκολίες που οφείλονται στα χαρακτηριστικά του παράκτιου επιχειρησιακού περιβάλλοντος (land clutter, μικρός χρόνος αντίδρασης, αυξημένοι ψευδείς συναγερμοί, κτλ), η ναυτική αεράμυνα οδηγείται σε απαιτήσεις διαθεσιμότητας μεγάλου πλήθους καναλιών βολής, συστημάτων ραντάρ εξαιρετικά μεγάλου εύρους μπάντας συχνοτήτων (bandwidth), ταχείας απόκρισης και άμεσης δυνατότητας πολλαπλών λειτουργιών την ίδια στιγμή (όπως πχ τρισδιάστατη έρευνα χώρου VS, χαμηλή έρευνα ορίζοντα HS, παρακολούθηση στόχων, αναγνώριση στόχων, κατεύθυνση πολλών βλημάτων στον αέρα, damage/kill assessment,[5] κτλ), μεγάλο διαθέσιμο φόρτο κατάλληλων αντιαεροπορικών βλημάτων, αλλά και μέγιστο βαθμό διασύνδεσης / συνέργειας / διαλειτουργικότητας μεταξύ συστημάτων διαφορετικών μονάδων εν πλω, ιπταμένων ραντάρ και συστημάτων αεράμυνας ξηράς (δικτυοκεντρικός πόλεμος).
Οι ανωτέρω απαιτήσεις δεν καλύπτονται επαρκώς από τα παλαιότερα συμβατικά / κλασσικά ναυτικά ραντάρ, όπως πχ τα STIR, WM-25/28, LW/MW-08 και τα αντίστοιχα συστήματα μάχης. Οι λύσεις στα προβλήματα της ναυτικής αεράμυνας βρίσκονται μόνο σε μοντέρνα συστήματα MFR (Multi-Function Radars), δηλαδή φασικών στοιχειοκεραιών πολλαπλών λειτουργιών, σε συνδυασμό πάντοτε με τα κατάλληλα αντιαεροπορικά βλήματα (interceptors). Τα εν λόγω συστήματα, μεταξύ των άλλων βοηθούν και στην επιτάχυνση του κύκλου παρατήρησης-προσανατολισμού-απόφασης-δράσης OODA (Observe-Orient–Decide-Act).
Ειδικότερα, τα συστήματα ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών (MFR) καταφέρνουν να εξισορροπούν αποτελεσματικότερα τις αντικρουόμενες μεταξύ τους απαιτήσεις της υψηλής ακρίβειας (μικρό κελί ανάλυσης), της αποφυγής τεραστίου μεγέθους κεραιών (για στενούς λοβούς υψηλού κέρδους), της μεγάλης εμβέλειας και της υψηλής ταχύτητας σάρωσης (αποφυγή μηχανικής σάρωσης, η οποία απαιτεί πολύπλοκους και ισχυρούς μηχανισμούς για να μετακινούν την κεραία γρήγορα και με ακρίβεια, μερικές φορές κάτω από υψηλά φορτία g).
(Για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων, απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση και αναπαραγωγή του παρόντος άρθρου, ασχέτως παραπομπής στο παρόν ιστολόγιο.
* Στις 9/10/2022 προστέθηκε μία νέα ενότητα, η (νέα) Ενότητα 16, και αναθεωρήθηκαν τα διαγράμματα 11, 12 και 13)
Μετά την παρέλευση ενός αιώνα από την ήττα και την καταστροφή της Στρατιάς Μικράς Ασίας στην περιοχή του Αφιόν Καραχισάρ, την περίοδο 13-17/26-30 Αυγούστου 1922 (π/ν ημ.), και της εξ αιτίας αυτής της ήττας καταστροφή του τρισχιλιόχρονου Μικρασιατικού Ελληνισμού, είναι χρήσιμο να φέρουμε στη μνήμη μας κάποια από τα δραματικά γεγονότα εκείνων των ημερών, επειδή όποιος δεν θυμάται είναι καταδικασμένος να υποστεί και πάλι τα ίδια.
Το άρθρο περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενότητες και υποενότητες:
Σχεδιάγραμμα 1: Η διάταξη των ελληνικών και τουρκικών δυνάμεων στη δεξιά πτέρυγα της εξέχουσας του Αφιόν Καραχισάρ πριν την έναρξη της τουρκικής επίθεσης
Τα άρθρα για τη στρατιωτική ιστορία της Μικρασιατικής Εκστρατείας έχουν τον δικό τους ιστόχωρο:
«Μικρασιατική Εκστρατεία: Ο Ρόλος των Σοβιετικών»
Μικρασιατική Εκστρατεία: Ο Ρόλος των Σοβιετικών
Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις "Ινφογνώμων" η μικρή μονογραφία των συντελεστών του ιστολογίου: "Μικρασιατική Εκστρατεία: Ο Ρόλος των Σοβιετικών"
Η μονογραφία βασίζεται στο κείμενο που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στο παρόν ιστολόγιο και στον ιστόχωρο της "Μικρασιατικής Εκστρατείας" και αποτελεί μείζονα εμπλουτισμό και επέκτασή του.
Βελισάριος 
Πρόσφατα σχόλια