Μικρασιατική Εκστρατεία: Βαθύτερα αίτια της στρατιωτικής μας ήττας, Μέρος 5ο – A’

Η κατάληξη. Η απολογία του στρατηγού Χατζηανέστη κατά τη Δίκη των Εξ.

Ιστορικά Συμπεράσματα

Το παρόν άρθρο ξεκίνησε για να υποστηρίξει μια συγκεκριμένη θέση: ότι η γενικώς διαπιστούμενη υπεροχή της τουρκικής διεύθυνσης επιχειρήσεων στη Μικρασιατική Εκστρατεία δεν ήταν τυχαίο γεγονός αλλά αποτέλεσμα τριών συστηματικών παραγόντων:

1. A.   Ο Οθωμανικός στρατός – η μήτρα του τουρκικού στρατού, αν όχι ο ίδιος ακριβώς από πλευράς στελεχών – ήταν οργανωμένος πολύ πριν την πρώτη απόπειρα σοβαρής οργάνωσης του ΕΣ. Επιπλέον, και κυρίως, η απόπειρα σοβαρής ανασυγκρότησης με βάση τα δυτικά πρότυπα ξεκίνησε για τον οθωμανικό στρατό πολλές δεκαετίες πριν από τον ΕΣ, με αποτέλεσμα η προσπάθεια αυτή να έχει αποδώσει σημαντικούς καρπούς. Η αντίστοιχη προσπάθεια για τον ΕΣ ξεκίνησε μόλις το 1904 και ουσιαστικά διήρκεσε οκτώ με δέκα έτη. Τέτοιος χρόνος μπορεί να είναι επαρκής για να συγκροτηθούν μονάδες, είναι όμως πάρα πολύ μικρός για να συγκροτηθεί οργανισμός με βάθος. Τα χαρακτηριστικά αυτού του «βάθους», όπως είναι η επιτελική ικανότητα και άλλοι σημαντικοί παράγοντες (όπως, πχ, η τεχνολογική ωριμότητα) απαιτούν βάθος χρόνου για να αποκτηθούν, και τέτοιο βάθος δεν υπήρχε στον ΕΣ. Αναγκαστήκαμε να κάνουμε στρατό για ιστορικές αναμετρήσεις μέσα σε οκτώ χρόνια. Η αμέλεια δεκαετιών μας επέβαλε βαρύτατο τίμημα.

1. B.   Ο Οθωμανικός Στρατός είχε σαν οργανωτικό πρότυπο (άρα και πρότυπο σε θέματα δόγματος και πρακτικής) τον γερμανικό στρατό, ενώ ο ελληνικός στρατός τον γαλλικό. Σε κάποιο βαθμό αυτό υπήρξε αναπόφευκτη επιλογή για λόγους που δε σχετίζονταν με την αμυντική πολιτική αλλά με τη διεθνή πολιτική. Παρ΄όλα αυτά, η επίδραση ήταν εμφανής σε πολλές πτυχές των επιχειρήσεων, τόσο από ελληνικής όσο και από τουρκικής πλευράς. Χαρακτηριστικά της ελληνικής πλευράς που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο όπως «η ακαμψία στις κινήσεις, η μη χρησιμοποίηση ευρέων ελιγμών και ο μέχρι των ελαχίστων λεπτομερειών κα­θορισμός από τα προϊστάμενα κλιμάκια του τρόπου ενεργείας των υφισταμένων τους» υπήρξε κατά τους δύο παγκοσμίους πολέμους το σήμα κατατεθέν της γαλλικής στρατιωτικής σχολής.

Μικρασιατική Εκστρατεία: Βαθύτερα αίτια της στρατιωτικής μας ήττας, Μέρος 4ο – Β’

Α’ Π.Π: Η ελληνική επιχειρησιακή εμπειρία.

Η ελληνική επιχειρησιακή εμπειρία κατά τον Α’ ΠΠ διαμορφώθηκε καθοριστικά από την ιδιόμορφη πολιτική πορεία της χώρας κατά τη διάρκειά του.

Ήδη, πριν από την αναφορά στην πολεμική εμπειρία κατά τον Α’ ΠΠ, πρέπει να γίνει αναφορά στα προηγηθέντα αυτής, θεωρητικά εν καιρώ ειρήνης. Ο ΕΣ εξήλθε νικητής από τους Βαλκανικούς Πολέμους, και ενώ ήταν σαφές ότι επέκειτο νέα περίοδος διεθνούς αναταραχής, δεν επιδόθηκε σε προσπάθεια ανασυγκρότησης και αφομοίωσης των πολεμικών διδαγμάτων αλλά απορροφήθηκε στη δίνη του εσωτερικού διχασμού.

Ο Εθνικός Διχασμός ξεκινά, κατ’ ουσίαν με την έναρξη του Α’ ΠΠ και κλιμακώνεται με την ίδρυση του ξεχωριστού «Κράτους της Θεσσαλονίκης». Σε ότι αφορά τον Ελληνικό Στρατό, το αποτέλεσμα ήταν ο διχασμός μεταξύ του «νόμιμου» ΕΣ και του «Στρατού Εθνικής Άμυνας» (μέχρι την επικράτηση της Βενιζελικής πλευράς), το ψυχικό χάσμα μεταξύ των στελεχών των δύο πλευρών που παρέμεινε για τουλάχιστον τριάντα χρόνια μετά, η περίπου κατάργηση και εξ αρχής δημιουργία του οργανισμού του και η πλήρης διάλυση και εκ του μηδενός δημιουργία της επιχειρησιακής του δομής, με την «επανένωση» των δύο στρατών το καλοκαίρι του 1917.