Αντιμετώπιση Τουρκικών Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (UAV – Drones) στο Αιγαίο

Γράφουν:

Αντιπτέραρχος (ΕΑ) ε.α. Παναγιώτης Κατσαρός

Επίτιμος Διευθυντής Αεράμυνας ΓΕΑ, Μέλος ΕΛΙΣΜΕ και ΣΑΣΙ

Σμήναρχος (ΜΗ) Κωνσταντίνος Χ. Ζηκίδης

Στρατιωτικό Διδακτικό Προσωπικό Σχολής Ικάρων, Διδάκτωρ ΕΜΠ

Σημείωση: Η παρούσα μελέτη παρουσιάστηκε αρχικά στον ιστότοπο του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) και αναδημοσιεύεται εδώ κατόπιν συνεννοήσεως με τους συντάκτες της. Η ημερομηνία δημοσιεύσεως είναι η 28η Ιουνίου 2022, και η παρέλευση οκτώ μηνών από τότε εξηγεί τη απουσία κάποιων εξελίξεων όπως, ενδεικτικά, τη μαρτυρία υψηλόβαθμου Ουκρανού αξιωματούχου σχετικά με την επιχειρησιακή αξία του ανεπάνδρωτου αεροσκάφους Baykar ΤΒ2. Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη διατηρεί την αξία της στο ακέραιο.

Η Τουρκία αποτελεί μία διαχρονική απειλή για την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια σημειώνει πρόοδο σε διάφορους τομείς, ένας εκ των οποίων είναι η πολεμική βιομηχανία. Ανάμεσα στα πολλά συστήματα που ανέπτυξε και παράγει είναι τα Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα – ΜΕΑ (UAV – Drone). Τα συγκεκριμένα συστήματα χρησιμοποιήθηκαν εναντίον των Κούρδων, στη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τελευταία στην Ουκρανία. Τα τελευταία δύο χρόνια άρχισαν τη συστηματική είσοδο στο FIR Αθηνών. Γιατί όμως είναι ενδιαφέρον να μιλήσουμε για την αντιμετώπισή τους στο Αιγαίο και ευρύτερα στο χώρο συμφερόντων της χώρας μας; Γιατί είναι ένα σύστημα με ιδιαίτερες ικανότητες που προσθέτει δυναμικό στην τουρκική απειλή.

Για την πληρέστερη κάλυψη του αντικειμένου, θα γίνει αναφορά εν συντομία στις διαχρονικές Τουρκικές επιδιώξεις στον χώρο του Αιγαίου. Στη συνέχεια θα αναλυθούν ορισμένες διαπιστώσεις – μαθήματα που διαπιστώθηκαν από την επιχειρησιακή χρήση αυτών των ΜΕΑ (UAV – Drone) στους πρόσφατους πολέμους που έκανε η Τουρκία, στους Κούρδους, στη Συρία, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Θα ακολουθήσει μία αναλυτική περιγραφή των κυριότερων τουρκικών ΜΕΑ. Τέλος, θα εξετασθούν οι δυνατότητες αντιμετώπισής τους.

Τα όρια της ελληνικής πολιτικής πολεμικής βιομηχανίας: Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη ανεπάνδρωτων αεροσκαφών

1. Εισαγωγή

Η κατάσταση της ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας είναι, λίγο-πολύ, γνωστή. Πρακτικά, κινείται στην ανυπαρξία, με μοναδική -αν και αξιοσημείωτη- εξαίρεση… δυόμιση εταιρείες, την Theon Optics και την SCYTALYS (πρώην ISI Hellas) και σε κάποιο βαθμό, την Ιntracom Defense, καθώς και κάποιες σκόρπιες δυνατότητες σε διάφορες μικρότερες ή μεγαλύτερες εταιρείες. Από την άλλη, κατά την τελευταία εικοσαετία η τουρκική πολεμική βιομηχανία, βασιζόμενη σε ένα αξιοσημείωτο υπόβαθρο που ήδη υπήρχε, απογειώθηκε, καθιστάμενη πολεμική βιομηχανία μίας αξιοσημείωτης, μεσαίας δύναμης. Η σταδιακή απόκλιση της πορείας των δύο εθνικών πολεμικών βιομηχανιών (ή, για την ακρίβεια, η υπερκέραση της ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας από την τουρκική, όπως άλλωστε έγινε και στα περισσότερα πεδία) έχει -ευλόγως- προκαλέσει στην ελληνική κοινή γνώμη και (σε μικρότερο βαθμό στην πολιτική τάξη) αφ’ ενός ζήλεια για την απώλεια του προηγουμένου καθεστώτος, αφ’ ετέρου ανησυχία λόγω του πρακτικού κινδύνου που θέτουν τα διάφορα προϊόντα της τουρκικής βιομηχανίας. Το πιο προβεβλημένο από αυτά (όχι κατ’ ανάγκην και το πλέον επικίνδυνο) είναι το ανεπάνδρωτο αεροσκάφος Bayraktar TB2 της εταιρείας Baykar, το οποίο έχει παίξει κάποιον (μάλλον υπερτιμημένο) ρόλο σε πολεμικές συγκρούσεις, έχει αποτελέσει σημαντική εξαγωγική επιτυχία της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας και έχει προκαλέσει προβληματισμό στην Ελλάδα ως προς τον ενδεχόμενο ρόλο του σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Πέραν του Bayraktar TB2, η ίδια η εταιρεία Baykar αναπτύσσει και άλλα, μεγαλύτερων δυνατοτήτων ανεπάνδρωτα αεροσκάφη, αλλά και άλλες μεγάλες τουρκικές βιομηχανίες αναπτύσσουν αντίστοιχα, σημαντικών δυνατοτήτων αεροσκάφη.

Η ελληνική πλευρά φαίνεται να αισθάνθηκε πιεσμένη από την ανάπτυξη της τουρκικής βιομηχανικής δραστηριότητας, ιδίως στον τομέα των ανεπάνδρωτων αεροσκαφών, και υποχρεωμένη για «ανταπόδοση», τόσο για συμβολικούς όσο και για πρακτικούς λόγους. Η πίεση αυτή κινητοποίησε ελληνικούς φορείς, οι οποίοι κατά τα τελευταία χρόνια έχουν προβεί σε έναν αριθμό κινήσεων. Δυστυχώς, η όλη αντίδραση δείχνει και τα όρια των ελληνικών δυνατοτήτων στην ελληνική πολεμική βιομηχανία υπό το παρόν οργανωτικό πλαίσιό της.  

Επιχειρησιακές Προοπτικές της Τουρκικής Αεροπορίας: Προς μία «αλλαγή παραδείγματος»;

(Ευχαριστίες: Ευχαριστώ τον Γ.Δ. για την πολύτιμη κριτική του και τις παρατηρήσεις του για το κείμενο, καθώς και τον Σ.Κ. για τις ειδικές πληροφορίες που μου παρείχε.)

Πρόλογος

Μία κεντρική παράμετρος για την αποτίμηση του ισοζυγίου ισχύος μεταξύ της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) και της Τουρκικής Αεροπορίας (ΤΑ) αλλά και του σχεδιασμού του μέλλοντος της ΠΑ είναι οι αντιλήψεις της ΤΑ σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής των επιχειρήσεων. Στο παρόν διατυπώνεται η άποψη ότι οι τρέχουσες τεχνολογικές και πολιτικές εξελίξεις οδηγούν την ΤΑ σε έναν σταδιακό αλλά συνειδητό και συγκροτημένο μετασχηματισμό βασικών αντιλήψεων επιχειρήσεων (“concepts of operations”) και δόγματος. Ο μετασχηματισμός αυτός διαφαίνεται ήδη από τεχνολογικές, εξοπλιστικές και επιχειρησιακές επιλογές της ΤΑ, αναγκαστικές ή ηθελημένες, αλλά  εκτιμάται ότι θα ενταθεί δραματικά εντός των επομένων πέντε έως δέκα ετών.

Τονίζεται ότι το παρόν κείμενο αφορά αποκλειστικά διαφαινόμενες εξελίξεις στην ΤΑ και δεν ασχολείται καθόλου με την ΠΑ και την δική της πορεία ή τρόπους αντιδράσεως στην εξέλιξη αυτή.

Επισκόπηση της Παρούσας Καταστάσεως

Ο Οργανισμός της ΤΑ

Η  ΤΑ αποτελεί έναν οργανισμό με καλή αντίληψη του αεροπορικού πολέμου. Η ανάπτυξή της κατά το παρελθόν, ιδίως από τη δεκαετία του 1990 μέχρι και τη δεκαετία του 2010, ακολούθησε τα νατοϊκά πρότυπα, με έμφαση στην πληρότητα του φάσματος ικανοτήτων που έχει μία σύγχρονη αεροπορική δύναμη. Είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι, παρά τη μικρότερη ικανότητα που παγίως έχουν επιδείξει τα πληρώματα της ΤΑ στην εναέρια μάχη, αυτή έχει επιδείξει μία αξιοσημείωτη επιμονή στην ανάπτυξη του συνόλου του φάσματος των ικανοτήτων που συγκροτούν την αεροπορική ισχύ -και όχι απλώς στην επίδοση των πληρωμάτων της στη μάχη αέρος-αέρος. Επιπλέον, η ΤΑ προέρχεται από έναν οργανισμό, τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΤΕΔ), με μεγάλη και ζωντανή παράδοση στο επιχειρησιακό και το στρατηγικό επίπεδο του πολέμου. Είναι κοινός τόπος ότι η υπεροχή στο τακτικό επίπεδο δύσκολα μπορεί να αντισταθμίσει την υστέρηση στο επιχειρησιακό επίπεδο.

Βασικά Στοιχεία του Οπλοστασίου της ΤΑ

Θα εκτεθούν επιγραμματικά ορισμένα βασικά στοιχεία του οπλοστασίου της ΤΑ, με πρόθεση όχι την πληρότητα της καταγραφής αλλά τη σκιαγράφηση της δομής και της φύσης του, με έμφαση σε στοιχεία που έχουν ειδική σημασία.