Η Μάχης της Κιουτάχειας – Κριτική της μάχης και χάρτες (Ενημέρωση: 25/01/13)

του Αρματιστή

Σημείωση : Στο πλαίσιο της πολύ ενδιαφέρουσας συζήτησης που αναπτύσσεται μεταξύ του Αρματιστή και του Κλεάνθη σχετικά με τη διεξαγωγή της μάχης της Κιουτάχειας κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Αρματιστής συνέταξε χάρτες που αποδίδουν παραστατικά βασικά στοιχεία της μάχης κι επεξηγούν τις τοποθετήσεις του.

Οι χάρτες είναι υπομνηματισμένοι και σχολιασμένοι με τρόπο που εξηγούν με σαφήνεια τα στοιχεία που απεικονίζουν. Δημοσιεύονται ως ξεχωριστή ανάρτηση, τόσο για την αξία που έχουν καθ’ εαυτοί, καθώς εξηγούν εποπτικά βασικά στοιχεία της μάχης σε όσους από εμάς δεν είμαστε εξοικειωμένοι με τα γεγονότα και τη γεωγραφία της μάχης, όσο και για τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρουν στο διάλογο που διεξάγεται.

Ελπίζουμε ότι στο προσεχές μέλλον θα υπάρξει μια ολοκληρωμένη παρουσίαση και κριτική της μάχης η οποία να ανασυνθέτει τη μέχρι τώρα ανταλλαγή απόψεων.

Βελισάριος

Σημείωση 18/1/13

Μετά την αρχική ανάρτηση των χαρτών, και σε συνέχεια του διαλόγου με τον Κλεάνθη, ο Αρματιστής απέστειλε μια αναλυτική κριτική της διεξαγωγής της Μάχης της Κιουτάχειας εκ μέρους της Στρατιάς Μικράς Ασίας. Παρατίθεται παρακάτω ολόκληρη, με αφαίρεση των προσφωνήσεων που περιλαμβάνει ως μέρος διαλόγου μεταξύ του Αρματιστή και του Κλεάνθη.)

Σημείωση 19/1/13

Το αρχικό κείμενο αναθεωρήθηκε σε κάποια σημεία του από τον Αρματιστή. Επιπλέον, το σχεδιάγραμμα της μάχης στο 1799 αντικαταστάθηκε από άλλο, πολύ λεπτομερέστερο και επεξηγηματικό.

Σημείωση 25/1/13

Ο Κλεάνθης συμπλήρωσε μια εκτενή επεξήγηση του Σχεδιαγράμματος με τίτλο «Οι αγώνες του Α’ ΣΣ και η μάχη του Υψώματος 1799 (1-3 Ιουλίου 1921)», όπου επεξηγείται ο ρόλος του Α’ ΣΣ και η επιδίωξη του στο πλαίσιο της συνολικής μάχης.

Ένα από τα σημαντικότερα διαπραχθέντα λάθη από τη Στρατιά Μικράς Ασίας, κατά το σχεδιασμό της μάχης της Κιουτάχειας, αλλά και κατά τη διεύθυνση της μάχης, είναι ότι η Στρατιά απέτυχε να προσδιορίσει επακριβώς το άκρο αριστερό της οχυρωμένης Τουρκικής τοποθεσίας, το μέγεθος της οχύρωσης που εκτελέστηκε ανατολικά του Ακτσάλ, καθώς και τη μεγάλη τακτική σημασία που διέθετε το ύψωμα 1799 για την σταθερότητα της όλης Τουρκικής αμυντικής τοποθεσίας. Ενώ το ύψωμα 1799 διέθετε πολύ μεγάλη φυσική αμυντική ισχύ που είχε επαυξηθεί με σοβαρά έργα οργάνωσης εδάφους (των οποίων ακόμη αναγνωρίζονται τα ίχνη στις θέσεις που προσδιορίζονται στα συνημμένα σχεδιαγράμματα) και το οποίο κυριαρχούσε απόλυτα στη γύρω περιοχή, η Στρατιά το αντιμετωπίζει στις διαταγές της, σαν ένα συνηθισμένο «ΝΤΑΓ» στη πορεία της Ι Μεραρχίας από το Καραμπουγιού προς βορρά – βορειοδυτικά. Η Στρατιά δεν έδωσε κάποια ιδιαίτερη σημασία στο ύψωμα 1799, ενώ αυτό όπως αποδείχτηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, αποτελούσε το αριστερό στήριγμα της όλης Τουρκικής αμυντικής διάταξης. Η πτώση δε του υψώματος 1799, οδήγησε στη κατάρρευση της Τουρκικής άμυνας και στην σύμπτυξη των Τουρκικών δυνάμεων από ολόκληρη της οχυρωμένη τοποθεσία της Κιουτάχειας.

Αυτό όμως που κάνει εντύπωση και δημιουργεί απορίες, είναι οι λόγοι για τους οποίου η Στρατιά, μετά τη μάχη στο Καραμπουγιού, στρέφει το Α’ ΣΣ προς τα ΒΔ, επιζητώντας πλέον εγγύς υπερκέραση των εχθρικών δυνάμεων, από την ευρεία υπερκέραση που έδειχνε η αρχική προς τα βορειοανατολικά κίνηση του Α’ ΣΣ και δια της οποίας υπερφαλάγγιζε το ύψωμα 1799, δηλαδή το αριστερό της Τουρκικής αμυντικής διάταξης. Η στροφή του Α’ ΣΣ, μετά τη μάχη του Καραμπουγιού, προς βορειοδυτικά, οδηγεί αυτό πάνω στο αριστερό ισχυρό της Τουρκικής αμυντικής διάταξης.

Αλλά τα λάθη της στρατιάς συνεχίζονται και μετά τη πτώση του υψώματος 1799 και την ως εκ τούτου κατάρρευση της Τουρκικής αμυντικής διάταξης, όταν αντί να ωθήσει το Α’ ΣΣ προς Σεϊντί Γαζή για καταδίωξη των σε υποχώρηση Τουρκικών δυνάμεων, το στρέφει προς βορειοδυτικά, προς Καρά Τεπέ.

Όπως ανέφερα όμως και σε άλλο σημείο, η Στρατιά απέτυχε εξ ίσου και σε τέσσερις ακόμη τομείς. Σε αυτούς:

1)        Της κύριας μάζας των εχθρικών δυνάμεων στις οχυρωμένες τοποθεσίες βορειοδυτικά δυτικά και νοτιοδυτικά της Κιουτάχειας.

2)    Της εξαπάτησης του εχθρού όσο αφορά τη κατεύθυνση της Κύριας Προσπάθειας, δηλαδή τη κατεύθυνση στην οποία θα ενεργούσε η δύναμη υπερκέρασης.

3)    Του συντονισμού των ενεργειών των επιμέρους διοικήσεων εναντίον των εχθρικών δυνάμεων που αμύνονταν στον οχυρωμένο θύλακα της Κιουτάχειας.

4)      Της διεύθυνσης των επιχειρήσεων.