Από τον αρχαίο Έλληνα Οπλίτη στην Πολεμική Αεροπορία: η Μαχητική Ισχύς ως προϋπόθεση της Ειρήνης και της Ευημερίας
15 Φεβρουαρίου 2020 17 Σχόλια
1. Τότε: Πριν από 2500 χρόνια ακριβώς
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν κατά γενική ομολογία ικανότατοι μαχητές, επιδεικνύοντας απόλυτη τάξη και πειθαρχία, ως αποτέλεσμα επίπονης εκπαίδευσης, υψηλού φρονήματος, σωστής οργάνωσης και κατάλληλου εξοπλισμού. Ο Έλληνας οπλίτης ήταν ελεύθερος πολίτης και έκανε το χρέος του προς την πατρίδα σε περίοδο πολέμου, ως στρατιώτης βαρέως πεζικού, αποτελώντας το δομικό στοιχείο της οπλιτικής φάλαγγας. Έφερε βαρύ οπλισμό που ξεπερνούσε τα 25 κιλά, αποτελούμενο κυρίως από ασπίδα, δόρυ, ξίφος, περικεφαλαία και ενίοτε θώρακα. Η φάλαγγα ήταν μία πυκνή παραλληλόγραμμη διάταξη οπλιτών, συνήθως με βάθος οκτώ γραμμών, όπου η κατά παράγγελμα επικάλυψη των ασπίδων επέτρεπε μια άκαμπτη και ανθεκτική γραμμή μετώπου. Η κύρια τακτική ήταν ο δορατισμός, δηλαδή η μαζική νύξη με τα δόρατα, πάνω, κάτω και ενδιάμεσα από το τείχος των ασπίδων, ακολουθούμενη από τον ωθισμό, δηλαδή την άσκηση μεγάλης πίεσης στον εχθρό από τις ασπίδες του πρώτου ζυγού, όπου συσσωρευόταν το συνδυασμένο αποτέλεσμα όλων των ανδρών του στίχου, με σκοπό τη δημιουργία ρήγματος στην αντίπαλη παράταξη. Σε πολλές περιπτώσεις, το θέαμα και μόνο της επέλασης της φάλαγγας υπό τις ιαχές των οπλιτών της ήταν αρκούντως τρομαχτικό, ώστε να τρέψει τους βαρβάρους σε φυγή.
Η αρχαία Οπλιτική Φάλαγγα: ο κάθε οπλίτης φέρει βαρύ (και ακριβό) οπλισμό, ενώ το σύνολο των οπλιτών, με κατάλληλη εκπαίδευση, οργάνωση και υψηλό φρόνημα, αποτελεί έναν ισχυρότατο σχηματισμό μάχης.
Η πολεμική αυτή ικανότητα διασφάλισε σε μεγάλο βαθμό την ευημερία, αποκρούοντας Πέρσες, Καρχηδόνιους και Ετρούσκους (5ος αι. π.Χ.), και προωθώντας τον εμπορικό και οικιστικό αποικισμό ανά τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Συνεπώς επέτρεψε την ανάπτυξη του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, επιτυγχάνοντας υπό την ηγεσία του Μεγ. Αλεξάνδρου τη μέγιστη δυνατή εξάπλωση – επικράτηση έως την Ινδία. Πέραν της τακτικής, θα πρέπει να σημειωθεί και η ευρηματικότητα, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την ιδιοφυΐα του Διάδη του Πελλαίου, αρχιμηχανικού του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, καθώς και του Αρχιμήδη, οι μηχανισμοί του οποίου συνέβαλαν στην άμυνα των Συρακουσών. Η σταδιακή απώλεια της μαχητικής ικανότητας οδήγησε στην υποταγή της Ελλάδας στην αρχαία Ρώμη – συνώνυμο της δύναμης (2ος αι. π.Χ.). Αργότερα, στους βυζαντινούς χρόνους, ανεδείχθη το ελληνοχριστιανικό πλέον πνεύμα και, όσο ήμασταν στρατιωτικά ισχυροί, υπήρξε σχετική πρόοδος και ευημερία. Αντιθέτως, η σταδιακή εξάρτηση από ξένους μισθοφόρους και η στρατιωτική αδυναμία οδήγησε στην ήττα του Μαντζικέρτ (1071 μ.Χ.) και αργότερα στην Άλωση (1453 μ.Χ.).
Η σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή κρίθηκε σκόπιμη για την καλύτερη κατανόηση της πρόσφατης ιστορίας και των τρεχουσών γεωπολιτικών εξελίξεων. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η ειρήνη δεν είναι δεδομένη, ούτε αυτονόητη. Θα πρέπει να διασφαλίζεται διά της στρατιωτικής ισχύος. Επίσης, διαπιστώνουμε ότι ο κύριος εχθρός τα τελευταία 950 χρόνια είναι η γείτων εξ ανατολών, Τουρκία. Από την οποία μας απελευθέρωσαν οι πρόγονοί μας προ 200 ετών ακριβώς, με το αίμα τους.
Η στρατιωτική ισχύς σε συνδυασμό με τη χρήση “ειδικών όπλων” εγχώριας ανάπτυξης, όπως το εικονιζόμενο Υγρόν Πυρ, συνέβαλε στην υπερχιλιετή επιβίωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αντίθετα, η στρατιωτική παρακμή και η σταδιακή εξάρτηση από ξένους μισθοφόρους οδήγησε στην πτώση της.
2. Λίγο Πριν
Επιστρέφοντας στη σύγχρονη εποχή και εξετάζοντας τον τελευταίο μισό αιώνα, διακρίνονται ορισμένα μεγάλα αμυντικά προγράμματα, όπως αυτό στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ‘70 που έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης ΠΑ και συνεχίστηκε με την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας (πολύ πριν υπάρξει η αντίστοιχη τουρκική), καθώς και η περιβόητη “αγορά του αιώνα” στην δεκαετία του ‘80. Τελευταίο ήταν αυτό που ακολούθησε την κρίση των Ιμίων. Δυστυχώς, εκεί υπήρξε σωρεία περιπτώσεων κακοδιαχείρισης και “ωφέλιμων πληρωμών”, με αποτέλεσμα να διωχθούν και οι δύο Υπουργοί Εθνικής Αμύνης που πρωταγωνίστησαν. Στη συνέχεια, τα εξοπλιστικά θεωρήθηκαν εκ προοιμίου “αμαρτωλά”, αν και οι συνολικές αμυντικές δαπάνες ωχριούσαν μπροστά σε άλλες δαπάνες, όπως τα ολυμπιακά έργα, τα δημόσια έργα ή η υγεία. Έκτοτε, ελάχιστα έχουν γίνει, παρότι ο κίνδυνος παραμένει.
Τα τελευταία 10 χρόνια, η κρίση έχει οδηγήσει σε δραματική μείωση των αμυντικών δαπανών και ιδίως των εξοπλιστικών. Ακόμα χειρότερα, το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο περί προμηθειών αμυντικού υλικού πρακτικά δεν επιτρέπει τη σύναψη συμβάσεων, ιδίως συμβάσεων εν συνεχεία υποστήριξης. Η σχετική νομοθεσία, δηλαδή κατά βάση ο νόμος 3978/11, μαζί με τις συναφείς διατάξεις των ν. 3433/06, 3883/10, 4407/16, καθώς και δεκάδων άλλων νόμων, είναι προσανατολισμένη ουσιαστικά σε μεγάλες προμήθειες, όπου, με σκοπό την αποφυγή των αμαρτιών του πρόσφατου παρελθόντος, υπάρχουν πολλές εγγυήσεις και υπερβολικές απαιτήσεις για τους υποψήφιους προμηθευτές. Η κρίση όμως δεν επέτρεπε μεγάλες προμήθειες, παρά μόνο προγράμματα υποστήριξης, κατά κανόνα χαμηλότερης αξίας. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στο θεσμικό πλαίσιο, καθώς και τα Επιτελεία συχνά προβαίνουν σε υπερβολικές απαιτήσεις, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν συνάδουν με τα διαθέσιμα κονδύλια. Με απλά λόγια, απαιτούμε από τους υποψήφιους προμηθευτές πάρα πολλά, με λίγα χρήματα και με υψηλό ρίσκο για αυτούς. Και όλα αυτά, σε ένα θολό και ασαφές θεσμικό πλαίσιο, μέσα από εξαιρετικά περίπλοκες και επίπονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, καθώς είναι πρακτικά αδύνατη η προμήθεια αμυντικού υλικού, ακόμα και χαμηλής αξίας, χωρίς την ενεργοποίηση υποπρογράμματος (ολοκληρωμένης πρότασης). Οι συχνές επισκέψεις εισαγγελέων που διερευνούν παλαιότερες υποθέσεις επιδεινώνουν έτι περαιτέρω το κλίμα, ιδίως για τους επιτελείς των Γενικών Επιτελείων και της ΓΔΑΕΕ, οι οποίοι ενίοτε δρουν υπό καθεστώς φόβου. Η όλη υπόθεση προσομοιάζει με το μαρτύριο του Σίσυφου, τόσο για τους επιτελείς, όσο και για τους υποψήφιους προμηθευτές.
Εκπαιδευτικό αεροσκάφος (Α/Φ) βασικού σταδίου Τ-6Α Texan II. Οι επανειλημμένες προσπάθειες για σύναψη σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης δεν έχουν τελεσφορήσει. Αν και η προμήθεια περιελάμβανε 45 Α/Φ (υπερβολικά μεγάλος αριθμός σε σχέση με τις ανάγκες μας), κατά την τελευταία δεκαετία παρατηρούνται πολύ χαμηλές διαθεσιμότητες. Λαμβάνοντας υπόψη και την παλαιότητα του Α/Φ προκεχωρημένης εκπαίδευσης Τ-2Ε Buckeye, καθίσταται προφανές ότι αντιμετωπίζονται προβλήματα στη ροή εκπαίδευσης των νέων Ιπταμένων.
Ως εκ τούτου, σχεδόν όλοι οι διαγωνισμοί εν συνεχεία υποστήριξης που προκηρύχθηκαν τα τελευταία 10-15 χρόνια, τόσο για την ΠΑ, όσο και για τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), απέβησαν άγονοι, καθώς συχνά δεν εμφανιζόταν κανείς υποψήφιος προμηθευτής με τους όρους που είχαν τεθεί, ενώ υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου ακόμα και οι κατασκευάστριες εταιρείες δεν ήταν σε θέση να τους ικανοποιήσουν! Ως παραδείγματα αναφέρονται η ματαίωση του παλαιότερου διαγωνισμού για την υποστήριξη των Μ2000/-5, η επανειλημμένη προκήρυξη διαγωνισμών υποστήριξης για τα εκπαιδευτικά Τ-6 αλλά και οι ανάλογες προσπάθειες για τα ελικόπτερα ΝΗ-90 του ΣΞ. Διαπιστώνεται ότι, μετά την εκπνοή του παλαιότερου θεσμικού πλαισίου (ΠΔ 284/89), με το οποίο πραγματοποιήθηκε το τελευταίο αμυντικό πρόγραμμα (κατά κανόνα με απευθείας αναθέσεις), η ΓΔΑΕΕ έχει καταφέρει να συνάψει ελάχιστες συμβάσεις, πέραν των διακρατικών συμφωνιών, οι οποίες αποτελούν εξαίρεση του νόμου. Πιο συγκεκριμένα, σε διάστημα σχεδόν μίας δεκαετίας, η ΓΔΑΕΕ έχει υπογράψει για την ΠΑ μόνο μία (1) σύμβαση με βάση τις προβλέψεις του ν. 3978/11 (την υπ’ αριθμ. 005Γ/17), για το ΠΝ δύο (2) συμβάσεις και για τον ΣΞ μηδέν (0)… Εκ των πραγμάτων λοιπόν, διαπιστώνεται ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο έχει αποτύχει οικτρά, αν και τα προβλήματα σαφώς και δεν περιορίζονται στον ν. 3978/11.
3. Τώρα
Εν ολίγοις, ανεξαρτήτως Υπουργών, Κυβερνήσεων, καλών ή κακών επιλογών κλπ, ο ελληνικός λαός μετά τα Ίμια έδωσε από το υστέρημά του πολλά χρήματα για να εξοπλισθεί η χώρα. Έτσι, κατά την δεκαετία του 2000, η ΠΑ, καθώς και οι ΕΔ εν γένει, παρέλαβαν ικανότατα οπλικά συστήματα. Όμως, από το 2010 και μετά, το ακατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με την κρίση και τους μειωμένους εξοπλιστικούς προϋπολογισμούς, έχουν δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα υποστήριξης σχεδόν στο σύνολο των οπλικών συστημάτων. Ως εκ τούτου, εμφανίζονται μη αποδεκτές διαθεσιμότητες στα εκπαιδευτικά και μεταγωγικά αεροπλάνα, στα ελικόπτερα έρευνας & διάσωσης, στα ιπτάμενα ραντάρ, στα μαχητικά Μ2000/-5, ενώ ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζονται σε ορισμένα επίγεια ραντάρ και αντιαεροπορικά συστήματα. Αυτά είναι ήδη εν πολλοίς γνωστά, από δημοσιεύματα ή ακόμα και από επίσημες ενημερώσεις. Σε κάθε περίπτωση, το πτητικό έργο δεν κρύβεται: το αεροπλάνο κάνει θόρυβο όταν απογειώνεται… Η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη (αν και απέχει από το επιθυμητό) στα F-16 και στα Patriot, καθώς αυτά υποστηρίζονται μέσω FMS και NSPA, δηλαδή διακρατικές συμφωνίες που παρακάμπτουν τις προβλέψεις του νόμου.
Μαχητικό Α/Φ Mirage 2000-5 SEG52, με πλήρη φόρτο από 4 πυραύλους αέρος-αέρος MICA IR, 2 MICA ΕΜ, έναν πύραυλο πλεύσης SCALP EG και δύο δεξαμενές καυσίμου. Μετά από προσπάθειες άνω των 10 ετών για την εν συνεχεία υποστήριξή τους, προσφάτως υπεγράφησαν οι συναφείς συμφωνίες-πλαίσιο, ως νομοθετική ρύθμιση και όχι στο πλαίσιο του ν. 3978/11. Εντός των επομένων μηνών, αναμένονται οι πρώτες εκτελεστικές συμβάσεις, οι οποίες θα επιτρέψουν την τοποθέτηση παραγγελιών για προμήθεια και επισκευή υλικών.
Η χαμηλή διαθεσιμότητα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην εκπαίδευση και την απόδοση του προσωπικού, επιχειρησιακού και τεχνικού, παρά τις προσπάθειες του τελευταίου να διατηρήσει τα συστήματα εν ενεργεία. Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν επιπτώσεις στην στρατιωτική ισχύ, καθώς και στην αποτροπή. Τέλος, η εικόνα εγκατάλειψης που παρουσιάζεται έχει αντίκτυπο και στο ηθικό του προσωπικού.
Δεν επιτρέπεται πλέον να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας: ουδέν κρυπτόν υπό του ηλίου. Ο εχθρός γνωρίζει επαρκώς τι συμβαίνει και παραμονεύει, με σκοπό να εκμεταλλευτεί την αδυναμία μας, όπως έκανε τα τελευταία 950 χρόνια… Προς τούτο, έχει αναπτύξει αξιοθαύμαστη αμυντική βιομηχανία, έχοντας κατασκευάσει πυραύλους πλεύσης (cruise), αέρος-αέρος, επιφανείας-επιφανείας και βαλλιστικούς, πολλές εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροχήματα διαφόρων κατηγοριών (οπλισμένα ή μη), συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου κλπ. Επίσης, έχει προμηθευτεί το πολύ εξελιγμένο αντιαεροπορικό σύστημα S-400. Παράλληλα, έχει ήδη ξεκινήσει την εγχώρια ανάπτυξη μαχητικού χαμηλής παρατηρησιμότητας (στελθ), ενώ δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες προμήθειας του περιβόητου F-35. Κυρίως όμως, η γείτων διαθέτει 200 F-16, αντίστοιχα των δικών μας Block 52+Adv., πέραν των παλαιότερων F-16 Block 30 και F-4.
Προσφάτως και υπό τον “φόβο” που κάποιοι διαχέουν περί θερμού επεισοδίου, γίνεται ξανά λόγος για μεγάλες αμυντικές προμήθειες, κυρίως για την ΠΑ και το ΠΝ. Όσον αφορά την ΠΑ, αναμφισβήτητα θα πρέπει να προγραμματιστεί η ανανέωση του στόλου των μαχητικών, καθώς π.χ. τα F-4, παρά την αναβάθμιση των ηλεκτρονικών τους, πλησιάζουν πλέον τον μισό αιώνα λειτουργίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στις δυνατότητες, τη διαθεσιμότητα και το κόστος υποστήριξης. Όμως, τα κόστη προμήθειας και εισαγωγής νέων τύπων είναι πολύ μεγάλα, ενώ μία τέτοια ενέργεια θα αποδώσει τουλάχιστον σε μία πενταετία από τη στιγμή που θα υπογραφεί η σχετική σύμβαση. Παράλληλα, δεν φαίνεται να γίνονται ουσιαστικές κινήσεις για την επαναφορά σε επιχειρησιακή κατάσταση των υφιστάμενων οπλικών συστημάτων, παρότι αυτό είναι το μόνο που μπορεί να εξασφαλίσει επαρκή ισχύ αποτροπής σε σύντομο χρονικό διάστημα και με λελογισμένο κόστος.
Μεταγωγικό C-27J Spartan. Οι προσπάθειες για σύναψη σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης δεν έχουν ευοδωθεί. Ως εκ τούτου, εμφανίζουν χαμηλή διαθεσιμότητα, αδυνατώντας να βοηθήσουν τα παλαιότερα C-130 (τα οποία επίσης παρουσιάζουν χαμηλή διαθεσιμότητα).
Επειδή λοιπόν η κατάσταση απαιτεί άμεσες ενέργειες και δεδομένου ότι θα είμαστε μόνοι μας σε οποιαδήποτε δύσκολη περίσταση, όπως άλλωστε έχει ειπωθεί επανειλημμένως τελευταία από έγκυρα χείλη, εντός και εκτός της χώρας, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην αποκατάσταση της διαθεσιμότητας και τη βελτίωση της μαχητικής ικανότητας των υπαρχόντων συστημάτων. Εάν συμβεί κάποιο θερμό ή θερμότερο επεισόδιο σήμερα, δεν θα έχει έννοια μία παραγγελία που θα ξεκινήσει να υλοποιείται σε μια πενταετία, ούτε θα βοηθήσει η λεγόμενη “εξοπλιστική διπλωματία”, όπως δεν βοήθησε το ‘74 ή το ‘96.
Ένα Erieye EMB-145 AEW&C συνοδευόμενο από ένα Μ2000 και ένα F-16. Η ΠΑ διαθέτει 4 ιπτάμενα ραντάρ. Πόσα εξ αυτών είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να επιχειρήσουν, δεδομένου ότι δεν υπεγράφη ποτέ σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης;
4. Και τώρα;
Κατόπιν τούτων, προτείνονται τα ακόλουθα:
α. Αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών. Είναι πασιφανές ότι κονδύλια της τάξης του 0,5 δισ. ευρώ ετησίως για όλες τις ΕΔ δεν επαρκούν ούτε καν για την υποτυπώδη συντήρηση, πόσο μάλλον για την αναβάθμιση και την ανανέωση του στόλου μας. Υπενθυμίζεται ότι και ο οπλισμός του αρχαίου Έλληνα οπλίτη κόστιζε αρκετά…
β. Εξορθολογισμός του θεσμικού πλαισίου περί προμηθειών αμυντικού υλικού, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές απαιτήσεις των ΕΔ και τα διατιθέμενα κονδύλια, απλοποιώντας τις διαδικασίες ιδίως για τα προγράμματα εν συνεχεία υποστήριξης. Η ενέργεια αυτή είναι εκ των ων ουκ άνευ, καθώς ακόμα κι αν π.χ. δημιουργούσαμε Ταμείο Άμυνας και συνεισέφεραν μεγάλα ποσά όλοι οι Έλληνες εφοπλιστές, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο αυτά να αξιοποιηθούν, λόγω των δυσχερειών που παρουσιάζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
Το κινητό 3D ραντάρ μεγάλης εμβελείας AR327 Commander της BAE Systems. Η ΠΑ διαθέτει 5 ραντάρ αυτού του τύπου. Πόσα εξ αυτών παραμένουν εν ενεργεία, δεδομένου ότι δεν υπάρχει σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης εν ισχύ;
γ. Ταχείες ενέργειες με σκοπό τη σύναψη συμβάσεων εν συνεχεία υποστήριξης για την αποκατάσταση της διαθεσιμότητας, την επαναπιστοποίηση των όπλων και την έστω και περιορισμένη αναβάθμιση των υφιστάμενων οπλικών συστημάτων που συμβάλλουν στην αποτροπή, ενώ παράλληλα θα πρέπει να γίνει ένα συμμάζεμα, με απόσυρση παλαιών και ακατάλληλων συστημάτων. Στα προγράμματα υποστήριξης, δεν θα πρέπει να δαιμονοποιείται η απευθείας ανάθεση ή πιο ορθά η “διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού”, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις μόνον η κατασκευάστρια εταιρεία είναι σε θέση να υποστηρίξει επαρκώς ένα σύγχρονο οπλικό σύστημα. Σήμερα, ακόμα και το πιο απλό σύστημα περιλαμβάνει εξειδικευμένα ηλεκτρονικά υποσυστήματα, που καθιστούν δύσκολη έως αδύνατη την συντήρησή του από κάποιον τρίτο. Για να το πούμε διαφορετικά, αποτελεί υπεκφυγή να προκηρύσσεται διαγωνισμός για την συντήρηση ενός συστήματος όταν είναι γνωστό τοις πάσι ότι δεν υποστηρίζεται από κάποιον άλλον πέραν του κατασκευαστικού οίκου, ενώ ανάλογες ενέργειες ενίοτε εκθέτουν τη χώρα, δείχνοντας παντελή έλλειψη επίγνωσης της κατάστασης. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η διαδικασία του τεχνικού διαλόγου, η οποία βοηθά τους επιτελείς να εκπονήσουν προδιαγραφές και ειδικούς όρους που να ανταποκρίνονται στις δυνατότητες της αγοράς και στα διαθέσιμα κονδύλια, ενώ αναδεικνύει εάν υπάρχουν ένας ή περισσότεροι υποψήφιοι προμηθευτές. Επισημαίνεται ότι οι υπερβολικές απαιτήσεις δεν διασφαλίζουν το συμφέρον της Υπηρεσίας αλλά οδηγούν με βεβαιότητα σε (ακόμα) έναν άγονο διαγωνισμό.
δ. Προμήθεια κρισίμων συστημάτων χαμηλής αξίας, όπως ραντάρ, αντιαεροπορικών συστημάτων βραχέως βεληνεκούς, επίγειων συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου, τακτικών δικτύων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών (εξετάζοντας ακόμα και εμπορικά συστήματα, τα οποία θα τροποποιηθούν καταλλήλως) και λοιπών “έξυπνων” λύσεων, με στόχο τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων με το χαμηλότερο κόστος.
ε. Εξέταση δυνατότητας προμήθειας κύριων αμυντικών συστημάτων μείζονος οικονομικής αξίας, δηλαδή νέων μαχητικών και μεγάλων αντιαεροπορικών συστημάτων. Εδώ θα πρέπει να εξετασθεί και η περίπτωση διενέργειας διεθνούς διαγωνισμού, με σκοπό την επίτευξη της βέλτιστης προσφοράς, με τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας, στο πρότυπο π.χ. του πρόσφατου διαγωνισμού του Βελγίου ή των εν εξελίξει προγραμμάτων της Ελβετίας και της Φινλανδίας. Αποτελεί σχήμα οξύμωρο το γεγονός ότι ό,τι έχουμε προμηθευτεί είναι με απευθείας ανάθεση, ενώ στη συνέχεια προκηρύσσουμε διεθνείς διαγωνισμούς για την υποστήριξή τους. Θα έπρεπε να γίνεται ακριβώς το αντίθετο…
Το κινητό αντιαεροπορικό σύστημα βραχέως βεληνεκούς Crotale NG/GR. Πόσα παραμένουν εν ενεργεία, δεδομένου ότι δεν υπεγράφη ποτέ σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης;
στ. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, δημόσιας και ιδιωτικής, με σκοπό την ασφάλεια εφοδιασμού, την αυτονομία και αυτάρκεια υποστήριξης. Η ανάθεση έργου στην εγχώρια βιομηχανία θα πρέπει να εξετάζεται ως επένδυση, με στόχο τη διατήρηση θέσεων εργασίας υψηλού επιπέδου, την αναχαίτιση του φαινομένου φυγής των νέων (braindrain) και μεσο/μακροπρόθεσμα την επιδίωξη εξαγωγών και την εισροή συναλλάγματος. Η εμπλοκή της αμυντικής βιομηχανίας στην υποστήριξη θα πρέπει να τίθεται ως απαράβατος όρος στους διαγωνισμούς προμήθειας, με σκοπό την αξιοποίησή της, τόσο στο εσωτερικό, όσο και για διαγωνισμούς προμήθειας από το εξωτερικό.
Το νέο εκπαιδευτικό αεροσκάφος σταδίου επιλογής Tecnam P2002JF, έμπροσθεν δύο παλαιότερων Α/Φ Τ-41D. Ίσως η μοναδική προμήθεια νέου συστήματος της ΠΑ κατά την τελευταία δεκαετία (πέραν του προγράμματος αναβάθμισης των F-16). Φυσικά, όχι με το θεσμικό πλαίσιο περί προμηθειών αμυντικού υλικού (ν. 3978/11 κλπ) αλλά με τον 4412/16 περί Δημόσιων Συμβάσεων…
5. Εν Κατακλείδι
Η δεκαετής απραξία έχει οδηγήσει τις ισχυρές ΕΔ που είχαμε το 2010 σε μη αποδεκτή κατάσταση. Όμως, οι καιροί ου μενετοί. Η Ηγεσία έχει ιστορικές ευθύνες, τις οποίες θα πρέπει να αναλάβει άμεσα:
α. Ο νέος Α/ΓΕΕΘΑ, μαζί με τους Αρχηγούς των Κλάδων, οφείλουν να διαπιστώσουν την πραγματική κατάσταση και να ενημερώσουν ενδελεχώς την πολιτική ηγεσία, προτείνοντας ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την ταχεία ανάκαμψη της μαχητικής ισχύος των ΕΔ, λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές οικονομικές συνθήκες. Η ευθύνη της στρατιωτικής ηγεσίας θα είναι πολύ μεγάλη σε περίπτωση αρνητικής έκβασης ενός θερμού επεισοδίου ή μίας θερμότερης διένεξης. Η λύση δεν είναι η εξαγγελία φαραωνικών αμυντικών προμηθειών, οι οποίες θα αρχίσουν να αποδίδουν στο απώτερο μέλλον. Απαιτούνται άμεσες ενέργειες για την επαναφορά της μαχητικής μας ισχύος με τα υπάρχοντα οπλικά συστήματα και με αιχμή του δόρατος την ΠΑ. Μετά, μπορούμε να σκεφτούμε και μακροπρόθεσμα.
β. Ο νέος Γενικός Διευθυντής ΓΔΑΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει το έργο του προκατόχου του, ο οποίος είχε διαπιστώσει τις προαναφερθείσες αδυναμίες και είχε ξεκινήσει τις ανάλογες ενέργειες. Πρωτίστως θα πρέπει να επανεξετάσει το σχέδιο νόμου περί αμυντικών προμηθειών που είχε προταθεί για διαβούλευση και να προβεί σε ακόμα βαθύτερες τομές, με σκοπό την απλοποίηση των διαδικασιών και την εκλογίκευση των απαιτήσεων της Υπηρεσίας. Παράλληλα, θα πρέπει να εξετάσει την γενικότερη οργάνωση της ΓΔΑΕΕ, η οποία παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει έχει επιδείξει πολύ μικρό έργο, όσον αφορά τον αριθμό των υπογεγραμμένων συμβάσεων.
γ. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ θα πρέπει να διασφαλίσει τα απαιτούμενα κονδύλια για τις ΕΔ και να προβεί στις απαραίτητες νομοθετικές κινήσεις στο πνεύμα των ανωτέρω. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να σταθεί αρωγός, δίνοντας προτεραιότητα στο ΥΠΕΘΑ, ενώ θα πρέπει να δώσει λύσεις στα σοβαρά θέματα της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Το “εξάμηνο προσαρμογής” κατά το οποίο επιδεικνύεται κάποια ανοχή έχει παρέλθει. Ο χρόνος πλέον κυλά αμείλικτα, ενώ οι εξελίξεις μπορεί να είναι ραγδαίες. Και φυσικά τότε κανείς δεν πρόκειται να έρθει να μας σώσει.
Δεν μπορούμε να “αποδράσουμε” από την Γεωγραφία και την Ιστορία μας. Θα πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως έθνος, έναντι των προηγούμενων και των επόμενων γενεών, και να πράξουμε τα δέοντα, ανακτώντας τάχιστα την απαιτούμενη στρατιωτική ισχύ, εάν θέλουμε την ειρήνη. Η συνεχής επίκληση του διεθνούς δικαίου πλησιάζει τα όρια του αστείου, εάν δεν συνδυάζεται με ισχυρό Στρατό, Ναυτικό και Αεροπορία…
Βελισάριος 
Αν και συμφωνώ στην ουσία του άρθρου, πρέπει να πω την ένσταση μου στο θεωρητικά και εμπειρικά αδόκιμο «η ειρήνη δεν είναι δεδομένη, ούτε αυτονόητη. Θα πρέπει να διασφαλίζεται διά της στρατιωτικής ισχύος.» Η Ελλάδα πρέπει να κάνει ότι λέτε γιατί πρέπει να πολεμήσει. Όχι διότι θα αποκτήσει αποτροπή και θα αποφύγει τον πόλεμο από το κυνήγι της αποτροπής (Εκτός και αν γίνει πυρηνική δύναμη). Από το να επαναλαμβάνομε, αναπαράγω την προσωπική μου επιστολή σε αγαπητό καθηγητή μου, κεντρικό ταγό της θεωρίας αποτροπής στην Ελλάδα. Κρατώ την ανωνυμία του
«Προς των αξιότιμο καθηγητή μου Δρ. .
Επι της παρακάτω φράσης
«συγχέουν την αποτροπή με επιλογές πολεμικής σύρραξης»
Στο κείμενο
Κύριε καθηγητά , στοχάζεστε ως ο μόνος δρόμος πολέμου (path to war) στις διεθνείς σχέσεις είναι η αποτυχία αποτροπής (deterrence failure).Δεν είναι έτσι και το γνωρίζετε. Υπάρχει και o δρόμος πολέμου συγκρουσιακή σπείρα (conflict spiral) που πρυτανεύουν σαν πιο πιθανό αίτιο πολέμου, αμυντικοί ρεαλιστές σαν τον Γκλεισερ (Glaser), ή κριτές του δομικού ρεαλισμού και θιασώτες του Μοργκενθάου, σαν τον Βασκεζ (Vasquez) (1) . Το να προτείνετε λύσεις στα ελληνοτουρκικά ως το μόνο αίτιο πολέμου να είναι η αποτυχία αποτροπής , είναι επιστημονικά προβληματικό. Διότι αν κυρίαρχη πορεία προς των πόλεμο είναι η συγκρουσιακή σπείρα , τοτε η προσπάθεια αποτροπής δεν αποτρέπει τον πόλεμο, αλλά ενισχύει τις πολεμογένεις πιέσεις στην συγκρουσιακή σπείρα. Διότι υπάρχει σοβαρή και σαφής διαφορά με το πως αποφεύγεις πόλεμο αν πιστεύεις ότι πόλεμος συμβαίνει λόγω αποτυχίας αποτροπής, και πως αν πιστεύεις ότι πόλεμος συμβαίνει λόγω συγκρουσιακής σπείρας. Και αν πράγματι η συγκρουσιακή σπείρα είναι το κυρίαρχο συγκρουσιακό πλαίσιο σε δυάδες συμβατικών ανταγωνισμών, τότε όταν προετοιμάζεσαι για πόλεμο θα έχεις πόλεμο. Οπότε δεν είναι αήττητο επιχείρημά, είναι ένα σοβαρό επιχείρημα βασισμένο σε μια από τις δυο μεγάλες σχολές σκέψης για το πως προκαλείσαι πόλεμος στο ρεαλιστικό παράδειγμα.
Τουλάχιστον σε επίπεδο δυάδας συμβατικής αντιπαλότητας επι εδαφικών διάφορων (και στα θέματα ΑΟΖ τα κράτη συμπεριφέρονται σαν να είναι εδαφική διαφορά (territorial dispute) (2) , σαν την Ελλάδα και Τουρκιά, ο πόλεμος τείνει να είναι πιο πιθανός για εκείνες τις δυάδες που ακριβώς ακολουθούν την ρήση του Βεγεκτιου. Δυάδες οπού τα δυο κράτη τραβούν κόκκινες γραμμές και εμπλέκονται σε διακρατικές ένοπλες συγκρούσεις (militarized interstate disputes) για να χτίσουν αποτρεπτική φήμη, που κυνηγούν εσωτερική και εξωτερική εξισορρόπηση και εμπλέκονται σε κοινές αυξήσεις εξοπλισμών (mutual military buildup) και αντίπαλες συμμαχίες , δηλαδή σε όλες τις επιταγές της πολιτικής ισχύος του Θουκυδίδειου παραδείγματος. Όταν κάποιος κοιτάξει χίλια παραδείγματα πάρα, δυο-τρία, τότε το αποτέλεσμα είναι ότι τέτοιες δυάδες έχουν αυστηρά αυξημένη πιθανότητα να πάνε σε πόλεμο (3) . Παίρνοντας δε υπόψη ότι οι περισσότεροι πόλεμοι είναι μεταξύ δυάδων με σχετική ισορροπία ισχύος (πόλεμοι εκεί που δεν υπάρχει ισορροπία είναι σπάνιοι) (4) . Οπότε πως ακριβώς μπορεί κάποιος να προδικάζει ότι η αποτρεπτική στρατηγική αποτρέπει τον πόλεμο, όταν κατά μέσο ορό οι δυάδες που έχουν τα χαρακτηριστικά ενεργού αποτροπής φτάνουν στον πόλεμο πιο συχνά από άλλες δυάδες.
Μονή εξαίρεση τα πυρηνικά κράτη. Σαν το Ισραήλ! Το οποιο πάρα αλλεπάλληλες πολεμικές νίκες (1948, 1956) και όλα τα εσωτερικά χαρακτηριστικά υπερ αποτροπής που σωστά λέτε ότι δεν έχει η Ελλάδα, τρεις φορές απέτυχε να αποτρέψει πόλεμο (1961,1967,1973) μέχρι που λίγο-πολυ διαμήνυσε ότι έχει πυρηνικά όπλα. Πια ακριβώς η χρησιμότητα ενός παραδείγματος πυρηνικού κράτους για μια μη πυρηνική χωρά σαν την Ελλάδα? Φοβάμαι λίγη, και φοβάμαι ότι ουδέποτε στοχαστήκατε αν όλες οι θεωρίες αποτροπής, που αναπτυχθήκαν στα πλαίσια πυρηνικού ανταγωνισμού , έχουν κάτι να που για συμβατικούς ανταγωνισμούς (αλλά παραδείγματα αποτυχίας αποτροπής πάρα την πλήρη επίτευξη όλων των επιταγών του ρεαλισμού για αποτροπή? Ελλάδα το 1940, Φιλανδία το 1940, Χιλή το 1879-εξαιρετικα σημαντικό παράδειγμα κράτους που ουσιαστικά είναι πρότυπο επιθετικού ρεαλισμού. Και πάλι απέτυχε να αποτρέψει την αδύναμη Βολιβία από να το προκαλέσει) (5) .
Και τα πράγματα είναι χειροτέρα. Σε πρόσφατη μελέτη της εξάπλωσης του Α.Π.Π ο Βασκεζ βρήκε τεκμήρια ότι η προσπάθεια επίτευξης αποτροπής δημιούργησε παγίδα ασφάλειας (securıty trap) που οδήγησε σε κίνητρα προληπτικού πολέμου (preemptıve war) και θέριευσε την συγκρουσιακή σπείρα (6). Δηλαδή με απλά λογία η προσπάθεια αποτροπής σε συμβατικό επίπεδο όχι μόνο δεν αποτρέπει τον πόλεμο, αλλά καταλήγει να ενισχύει την συγκρουσιακή σπείρα. Περνώντας όλα τα παραπάνω υπόψη ίσως στο επίπεδο συμβατικής αποτροπής ισχύει ότι είπε ο Μοργκενθαου για την ισορροπία ισχύος. Ότι είναι ανύπαρκτη (unreal), αμφίβολη (uncertain), και ανεπαρκής (inadequate). Yπο αυτά ο χαρακτηρισμός σε εμάς, αυτών που θεωρούμε ότι όλα τα παραπάνω συνάδουν στο να βλέπουμε την συγκρουσιακή σπείρα σαν το πιο πιθανό δρόμο για έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο, αντί για την αποτυχία αποτροπής, ως εκφράζοντας ηλίθια επιχειρήματα είναι αδίκως. Και όχι κύριε καθηγητά δεν θεωρούμε όλοι ότι η απάντηση είναι κατευνασμός, Το διατυμπανίζω ανοιχτά, με όλους του κίνδυνους που συνεπάγεται, ότι η Ελλάδα πρέπει να ετοιμαστεί για πόλεμο και να αποδεχτεί ότι με αυτούς που κυβερνούν την Τουρκιά, ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος, με την έννοια ότι υπάρχει όριο στο τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα για να τον αποτρέψει και η τελική επιλογή είναι της άλλης πλευράς. Η ρητορεία περί αποτροπής δημιουργεί, για εμένα, ψεύτικες ελπίδες. Το αν αποφευχθεί πόλεμος είναι τόσο στο χέρι τις Ελλάδος όσο ήταν το 1940, ή στα χέρια του Βελγίου το 1914, ή της Φιλανδίας το 1940.
Τα παραπάνω δεν τα γραφώ για να σας επιτεθώ. Είστε ο μεγαλύτερος Έλληνας πολίτικος επιστήμονας εν ζωή. Χάρις στην δική σας συστατική επιστολή κατάφερα να κάνω μαστερ και διδακτορικό και να βρίσκομαι οπού βρίσκομαι. Έχετε αφήσει ανεξίτηλη σφραγίδα στην σκέψη μου. Αλλά θεωρώ ότι είστε α) επιστημονικά άδικος όταν γράφεται ωσάν ο μονός δρόμος προς πόλεμο είναι η αποτυχία αποτροπής β) δεν έγινε ποτέ η αναγκαίά δουλεία για να εξεταστούν αν οι θεωρίες και τα συμπεράσματα αποτροπής που πάρθηκαν στα πλαίσια μια δυάδας πυρηνικών δυνάμεων, έχουν επεξηγηματική δύναμη σε δυάδες συμβατικής αντιπαράθεσης. Φοβάμαι ότι το συνεχές πρόσταγμα μια πυρηνικής δύναμης , του Ισραήλ, σαν προτύπου για την Ελλάδα, δείχνει ότι πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά.
Με Σεβασμό
Κωνσταντίνος Τραυλός.
Πτυχίο Δ.Ι.Σ, Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2005
University of Chicago, C.I.R, MA, 2008 (Charles Lipson advisor)
University of Illinois at Urbana-Champaign PhD, 2013 (Johan A. Vasquez, Paul F. Diehl advisors)
Assistant Professor of International Relations
Ozyegin University, Istanbul-Turkey
ΥΓ. Ζητώ συγγνώμη για τα ορθογραφικά μου λάθη. Τα ελληνικά δεν είναι η επιστημονική μου γλώσσα. Επισυνάπτω κάποια από τα κείμενα.
Παραθέσεις
1.Για επισκόπηση δείτε Levy, Jack S., and William R. Thompson. Causes of war. John Wiley & Sons, 2011.
2.Για το θέματα ΑΟΖ Owsiak, Andrew P., and Sara McLaughlin Mitchell. «Conflict management in land, river, and maritime claims.» Political Science Research and Methods 7, no. 1 (2019): 43-61. Mitchell, S. M., & Owsiak, A. P. (2018). Judicialization of the Sea: Bargaining under the UNCLOS Regime. Working paper. Επι εδαφικών διάφορων Huth, Paul K. Standing your ground: Territorial disputes and international conflict. University of Michigan Press, 2009. Vasquez, JA & Henehan, MT 2010, Territory, War, and Peace. Contemporary Security Studies, Routledge.
3.Για σύνοψη των τεκμήριων, Vasquez, John A., ed. What do we know about war?. Rowman & Littlefield Publishers, 2010. Senese, Paul D., and John A. Vasquez. The steps to war: An empirical study. Princeton University Press, 2008.
4.Bremer, Stuart A. «Dangerous dyads: Conditions affecting the likelihood of interstate war, 1816-1965.» Journal of Conflict Resolution 36, no. 2 (1992): 309-341. Vasquez, John A. The war puzzle revisited. Cambridge University Press, 2009.
5.Burr, Robert N. By Reason or Force: Chile and the balancing of power in South America, 1830-1905. Vol. 77. Univ of California Press, 1965. Ένα βιβλίο που αξίζει να μεταφραστεί.
6.Vasquez, John A. Contagion and War: Lessons from the First World War. Cambridge University Press, 2018.
Νομίζω πως στην Ελλάδα (για λόγους που δεν θα αναλύσω) έχουμε καταλάβει πολλά πράγματα λάθος, ειδικά πράγματα που έχουν να κάνουν με πόλεμο και ένοπλες συγκρούσεις.
Όσον αφορά την «πίκρα μας» οτι απ ότι φαίνεται σε περίπτωση σύγκρουσης θα είμαστε μόνοι μας, το εντυπωσιακό που χρήζει ψυχίατρου είναι για ποιό λόγο εως τώρα θεωρούσαμε ότι δεν θα είμαστε μόνοι μας.
Το 1982 υπήρξε μία σύγκρουση μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Αργεντινής. Για την ακρίβεια η Αργεντινή εισέβαλε και κατέλαβε έδαφος της Μ.Βρετανίας, τα νησιά Φώκλαντ. Ο αγαπημένος μου γιουτιούμπορας μας εξηγεί στην αρχή του βίντεο τι έκανε γι αυτό ο ΟΗΕ, η τότε ΕΟΚ, το ΝΑΤΟ και η Βρετανική κοινοπολιτεία (βασικά ΤΙΠΟΤΑ). Μετά προχωρά στα καθαυτό στρατιωτικά οπού είναι απολαυστικός ως συνήθως.
Το ερώτημά μου είναι για ποιό λόγο εμείς πιστεύαμε οτι δεν θα βρεθούμε μόνοι μας και πρέπει να μας το πουν και να μας το ξαναπούν για να το εμπεδώσουμε, ή για ποιό λόγο πιστεύουμε οτι είναι αδικία που συμβαίνει μόνο εναντίων μας το γεγονός πως θα βρεθούμε μόνοι μας.. Έχω μια θεωρία βέβαια αλλά δεν θα την αναπτύξω. Είναι απ τα πράγματα που πρέπει να τα καταλάβει ο καθένας απο μας μόνος του.
4-α: εκ των ων ουκ άνευ όπως και ο εξορθολογισμός.
4-β: επιστροφή στην προ Μπένυ εποχή με απαράβατο όρο σε κάθε νέα σύμβαση η FOS.
4-γ: εξαίρεση από το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο ακόμη και με ΠΝΠ έως ότου υπάρξει αποκατάσταση.
4- δ & ε: αφού πρώτα εξεταστεί η κάλυψη αναγκών με τυχόν διαθέσιμα μεταχειρισμένα και αναβάθμιση τους ή και ανταλλαγή συστημάτων και υλικών με άλλα κράτη.
@npo
Δεν νομίζω ότι πιστεύει κάνεις ότι θα πολεμήσει για εμάς κάνεις. Επειδή γνωρίζω ανθρώπους στο αποκαλούμενο «κατευναστικό» χώρο, αυτό που νομίζουν είναι ότι αν γίνει ο πόλεμος, το τελικό καταμερισμό κέρδους – ζημίας σε μεγάλο βαθμό θα το αποφασίσουν οι εξωτερικοί παίκτες. Αν πάρεις σαν παράδειγμα την ιστορία των Βαλκάνιων μεταξύ 1830-1923, αυτή η ιδέα έχει εμπειρική βάση, καθότι αρκετές φόρες εξωτερικοί παίκτες αναίρεσαν τα αποτελέσματα στρατιωτικών συγκρούσεων (1877-1880-Ρωσια, Ελλάδα, 1897-Οθωμανικη Αυτοκρατορία, 1912 Σερβία, Μαυροβούνιο, 1914 Ελλάδα , 1990-2001 Σερβία σε Κροατία, Βοσνία, Κόσοβο).
Το πρόβλημα είναι ότι μετα το 1930 η κατάσταση στην περιοχή άλλαξε άρδην. Πριν είχαμε ουσιαστικά πολέμους διάδοχης για μια φθίνουσα αυτοκρατορία. Τώρα έχουμε ένα κράτος που κάνει δοκιμή για περιφερειακή ηγεμονία (η Ιταλία το 1930-1943, η Τουρκιά σήμερα). Οπότε οι εξωτερικοί παίκτες είναι απίθανο να αντιδράσουν όπως την περίοδο 1830-1930. Το Κυπριακό είναι μια τέτοια ένδειξη.
Πρέπει να κάτσω να ξαναδιαβάσω κάποια βιβλία και άρθρα
William R. Thompson, 1996, Democracy and Peace: Putting the Cart before the Horse? International Organization, Vol. 50, No. 1 (Winter, 1996), pp. 141-174. Ολίγον παραπλανητικός τίτλος, στην πραγματικότητα ασχολείται με το πως προσπάθειες για περιφερειακή ηγεμονία καταλήγουν.
Lemke, D. (2002). Regions of war and peace (Vol. 80). Cambridge University Press. Το απαραίτητο ανάγνωσμα για την δυναμική περιφερειακών συστημάτων στα πλαίσια του διεθνούς συστήματος.
@ Κωνσταντίνος Τραυλός
Αν δεν το πίστευε κανείς δεν θα χρειαζόταν να επαναλαμβάνουν διάφοροι το αυτονόητο.
Επίσης τελευταία έχω ακούσει πολλές φορές να λέγεται με «παράπονο» πως αν γίνει κάτι θα είμαστε μόνοι μας. Μερικοί το διατυπώνουν ορθά, πως δεν εκχωρείς την ασφάλειά σου σε τρίτους. Εφόσον χρειάζεται να το πουν σημαίνει πως για έναν παράξενο λόγο δεν είναι αυτονόητο!!
Κατα την γνώμη μου καλλιεργήθηκε τις προηγούμενες (πολλές) δεκαετίες ένα γλυκό παραμύθι πως για κάποιο λόγο οι Ευρωπαίοι, οι Αμερικάνοι, οι Ρώσοι ή δεν ξέρω κι εγώ ποιοί εγγυώνται την ακεραιότητά μας ή «θα κάνουν την δουλειά» για μας. Αυτή η φυτεμένη ιδέα επέδρασε διαλυτικά και στο μαχητικό πνεύμα του έθνους, και στην οργάνωση (σωστότερα στην αέναη αναβολή οργανωτικής προσαρμογής) του στρατού, και στον σχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής, και σε εσωτερικά θέματα, και φυσικά στους εξοπλισμούς.
Κατα την γνώμη μου αυτή η φυτεμένη ιδέα έχει γεννήτορα, δεν μας ήρθε ουρανοκατέβατη. Αν δεν τον εντοπίσουμε να καταλάβουμε πως λειτουργεί θα γεννήσει κι άλλα τερατάκια.
Πράγματι, στην Ελλάδα, τόσο στις ηγετικές ομάδες, κι εξ αντανακλάσεως και σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, επικρατεί η χαζή χαρά ότι δεν μπορεί να υπάρξει μεγάλη σύγκρουση, επειδή μας προστατεύει η συμμετοχή μας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Ή, όπως το διατύπωσε ο πλέον εξυπνάκιας υπουργός των τελευταίων ετών, όποιος πιστεύει το αντίθετο «αμφισβητ[εί] το σύνολο των διεθνών σχέσεων και συμμαχιών της χώρας αλλά και τους διεθνείς οργανισμούς».
Είναι η ίδια ακριβώς νοοτροπία με αυτή που κατείχε τους ίδιους, λίγο-πολύ, ότι η Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να καταρρεύσει οικονομικά, αφού συμμετέχει σε οργανισμούς, ενώσεις και θεσμικά συστήματα που καθιστούν κάτι τέτοιο αδύνατον – έτσι, μαγικά. Δέκα χρόνια μετά από μία καρπαζιά που έχει κάνει το εθνικό μας κεφάλι να γυρίζει ακόμη σαν σβούρα (και θα γυρίζει για πολλά χρόνια ακόμη), η χαζομάρα συνεχίζεται κανονικά.
Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέσαι.
Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι η εικόνα απαξίωσης και εγκατάλειψης που παρουσιάζουν σήμερα αρκετά συστήματα της ΠΑ λόγω αδυναμίας τεχνικής υποστήριξης ξεκίνησε τον Μάιο του 2006 με την αντικατάσταση του προεδρικού διατάγματος περί προμηθειών Π.Δ. 287/89 με τον νόμο Ν.3433/06, ο οποίος ουσιαστικά έκανε αδύνατη την προμήθεια οποιουδήποτε υλικού χαρακτηριζόταν ως αμυντικό.
Ο Ν.3978/11 που ακολούθησε δεν διευκόλυνε την κατάσταση, αν δεν τη δυσκόλεψε περισσότερο.
Ουσιαστικά, τα τελευταία 14 χρόνια , ακόμα και τις «χρυσές εποχές» προ κρίσης, η υποστηριξη των συστημάτων της ΠΑ κατέστη αδύνατη.
Το ερώτημα είναι γιατί κανείς δεν έκανε / κάνει κάτι γι’ αυτό, και γιατί σε κανέναν δεν καταλογίζονται ευθύνες για την απαξίωση εξοπλισμού αξίας δισεκατομμυρίων απολύτως απαραίτητων για την άμυνα της χώρας;
Ευθύνες δεν καταλογίζονται διότι δεν υπάρχει νόμος που να τις καταλογίζει. Επίσης, δεν δύσκολα θα βρεις κάποιον να τις καταλογίσεις όσο ψηλά και αν φτάσεις: ακόμη και ο Αρχηγός θα σου πει ότι φταίει η πολιτική ηγεσία.
Κανείς δεν τροποίησε τα 14 αυτά χρόνια τον προβληματικό νόμο διότι μάλλον σε υψηλό επίπεδο ηγεσίας (πολιτικής και στρατιωτικής) αυτό που ενδιαφέρει είναι πρωτίστως το προσωπικό συμφέρον και κατόπιν το συμφέρον της ΠΑ και της Πατρίδας.
Μερικές παρατηρήσεις και προτάσεις για το άρθρο και τα σχόλια που ακολούθησαν:
1. Ο Ν. 3978/2011 αποτελεί εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ. Συνεπώς κανένας «νέος νόμος προμηθειών», ούτε το σ/ν που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και έλεγχο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, δεν μπορεί να παρεκκλίνει στις βασικές του διατάξεις. Συνεπώς, το ερώτημα που τίθεται είναι τι κάνουμε εμείς λάθος συγκριτικά με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη…
2. Με το Ν. 4407/2016 τροποποιείται άρθρο του ανωτέρου, καθιστώντας υποχρεωτική την σύναψη σύμβασης FOS για κάθε προμήθεια εξοπλισμού («στο πλαίσιο της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης προμήθειας στρατιωτικού εξοπλισμού, η αναθέτουσα αρχή υποχρεούται να συνάψει ταυτόχρονα με τη σύμβαση αυτή, με τον ίδιο ή άλλο οικονομικό φορέα, και σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης του προς προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού»).
3. Σύμφωνα με παλαιότερη επιστολή του ΣΕΚΠΥ, έχει υιοθετηθεί ένα πρότυπο Διακήρυξης για όλους τους διαγωνισμούς, που περιλαμβάνει 110 περίπου σελίδες Γενικών και Ειδικών Όρων, οι οποίοι καθιστούν αδύνατη την συμμετοχή υποψηφίων λόγω της πολυπλοκότητας, της γραφειοκρατίας και του υψηλού κόστους που συνεπάγεται η εκπλήρωση τους. Συνεπώς απαιτείται η σύνταξη ενός μεστού και κατανοητού πρότυπου τεύχους Διακηρύξεων.
4. Η ΓΔΑΕΕ χρειάζεται στοχευμένη ενίσχυση με πολιτικό προσωπικό (νομικούς, διοικητικούς, οικονομολόγους). Παράλληλα, πρέπει να καταργηθεί η διάταξη που ορίζει μέγιστο χρόνο παραμονής των στελεχών στην Υπηρεσία στα 3 έτη. Επισημαίνω το εξής: Στις 8 Οκτωβρίου 2019 εγκρίθηκαν 10 υποπρογράμματα από την Ειδική Διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής, μεταξύ των οποίων το υποπρόγραμμα «Προμήθεια Τυφεκίου Ελεύθερου Σκοπευτή». Η διακήρυξη του διαγωνισμού δημοσιεύθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2020, δηλαδή τέσσερις (4) ολόκληρους μήνες μετά.
5. Η Επιτροπή θα πρέπει να γνωμοδοτεί μόνο για μείζονος σημασίας προμήθειες με κριτήριο το ποσό ή μόνο για όποιες απαιτούνται έγκριση του ΚΥΣΕΑ. Για τις υπόλοιπες προμήθειες, να ενημερώνεται εκ των υστέρων.
6. Απαιτείται μακροχρόνιος προγραμματισμός αμυντικών προμηθειών. Με την εκπόνηση της νέας ΠΕΑ, των συναφών θεσμικών κειμένων και τη Νέα Δομή Δυνάμεων 2020-2035, απαιτείται η δέσμευση υλοποίησης του Μακροπρόθεσμου Προγράμματος Προμηθειών Αμυντικού Υλικού από όλες τις Κυβερνήσεις.
7. Τα Γενικά Επιτελεία οφείλουν να θέτουν ρεαλιστικές τεχνικές προδιαγραφές Ο/Σ, χωρίς εξωπραγματικές απαιτήσεις, να τις επικαιροποιούν εγκαίρως και να έχουν καλύτερη και ταχύτερη επικοινωνία με την ΓΔΑΕΕ.
8. Ο αναπτυξιακός προϋπολογισμός του ΥΠΕΘΑ (εξοπλιστικές δαπάνες) πρέπει να αυξηθεί και να καλύπτει τουλάχιστον το 20% των συνολικών Αμυντικών Δαπανών, σύμφωνα με την οδηγία του ΝΑΤΟ. Η διάθεση €700 εκατ./ετησίως για εξοπλιστικές δαπάνες με αμυντικό προϋπολογισμό της τάξης των €3,5 δισ. είναι απολύτως ρεαλιστικός στόχος για την επόμενη τριετία.
Εάν θυμάμαι σωστά, η Κοινοτική Οδηγία δεν είναι δεσμευτική αλλά παροτρυντική. Τουτέστιν, κάντε ό,τι σας κόβει για να επιτύχετε το νόημα της Οδηγίας ώστε να θεωρείστε Ευρωπαίοι.
Προς άρση της ενδεχόμενης συγχύσεως σχετικά με την Οδηγία 81 και τον Νόμο 3978/2011 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας − Εναρμόνιση με την Οδηγία 2009/81/ΕΚ − Ρύθμιση θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.»:
Ο νόμος αυτός, πράγματι ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την ενωσιακή Οδηγία 81 «σχετικά με τον συντονισμό των διαδικασιών σύναψης ορισμένων συμβάσεων έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας καθώς και την τροποποίηση των οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ». Η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία αυτή είναι υποχρεωτική, εντός κάποιου χρονικού ορίου.
Η Οδηγία 81 καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι διαγωνιστικές διαδικασίες και συνάπτονται οι συμβάσεις. Έχει ως σκοπό το να κατοχυρώσει τη διαφάνεια στους διαγωνισμούς και την ομοιόμορφη, λίγο-πολύ, διαδικασία σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δεύτερο το καταφέρνει, το πρώτο όχι.
Σε κάθε περίπτωση, ο Νόμος 3978/2011 μόνον στο Μέρος Β’ (άρθρα 14 έως 98) αποτελεί ενσωμάτωση της Οδηγίας 81 στο εθνικό δίκαιο. Τα υπόλοιπα μέρη του (Α’, Γ’, Δ’ και Ε’, που είναι τα ουσιώδη που σχετίζονται με θέματα αμυντικών προμηθειών) ΔΕΝ έχουν σχέση με την Οδηγία 81 ή το Κοινοτικό Δίκαιο.
Σημασία για το θέμα μας έχει το Μέρος Α’, «Προγραμματισμός Συμβάσεων − Αρμόδια Όργανα – Διαφάνεια». Είναι το μέρος όπου ο νόμος καθορίζει με ποιες διαδικασίες θα πρέπει να προγραμματίζονται και να ελέγχονται οι αμυντικές προμήθειες ΠΡΙΝ και ΜΕΧΡΙ αυτές να οδηγήσουν σε διαγωνιστική διαδικασία και σύναψη σύμβασης, τα οποία καθορίζονται, όπως αναφέρθηκε, στο Μέρος Β’. Καθορίζεται δηλαδή η διαδικασία που οι Ένοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να ακολουθούν προκειμένου να ζητήσουν αμυντικό υλικό. Η διαδικασία που προβλέπεται είναι εξαιρετικά δύσκαμπτη, γιατί ορίζεται ότι πρέπει να ακολουθείται για κάθε προμήθεια, ανεξαρτήτως ύψους. Η δυσκαμψία αυτή είναι άσχετη με οποιαδήποτε κοινοτική απαίτηση, και αποτελεί εθνική ευθύνη. Η διαδικασία, δε, προγραμματισμού, δεν εισήχθη με τον Νόμο 3978/2011 αλλά με τον 3883/2010 και σταδιακά γινόταν αναιτίως δύσκαμπτη, αφού για να πάρεις βίδες πρέπει να γίνουν μελέτες επί μελετών και να ληφθούν εγκρίσεις επί εγκρίσεων.
Συνεπώς, γι’ αυτό ειδικά το πρόβλημα, δεν μας φταίει κανείς «κακός ξένος».
Παλιότερο σχόλιο μου για την μηδενική αξία της αύξησης της θητείας κόπηκε, οπότε ας ρισκάρω με νέο σχόλιο σχετικά με τις αμυντικές ανάγκες της χώρας.
Το νο1 πρόβλημα είναι οι μη ρεαλιστικές οροφές οπλικών συστημάτων. Πρώτα αποφασίζεις σαν χώρα τι ποσά θα δίνεις στην άμυνα και μετά βλέπεις με αυτά τα λεφτά τι δυνάμεις μπορείς να συντηρείς.
Εδώ συμβαίνει το αντίθετο, έχουμε ~1.400 άρματα, 11 υποβρύχια, 13 φρεγάτες, ~240 μαχητικά.
Εντυπωσιακοί αριθμοί αλλά από ποιότητα…. Άρματα του 1960, υποβρύχια και φρεγάτες δεκαετίας 1970 και μαχητικά F-4 του Βιετνάμ.
Άρα αναγκαστικά θα πρέπει να αποσυρθεί όλο αυτό το υλικό, να εκσυγχρονιστούν/συντηρηθούν τα λίγα σύγχρονα συστήματα που έχουμε (Leo2, F-16, Mirage-2000, MEKO, U-214, Roussen κτλ) και να γίνουν και κάποιες αγορές καινούριων συστημάτων αλλά φυσικά όχι σε αναλογία 1-1 (ούτε καν 1-2…) με αυτά που αποσύρονται.
Το θέλουν οι στρατιωτικοί αυτό ή θα αρχίσουμε πάλι τις κατηγορίες για προδότες επειδή η πολιτική ηγεσία δεν αγόρασε 1.000 Leopard A7, 20 αντιτορπιλικά Α/Α με SM-3 και 200 F-35?
Από προσωπική εμπειρία μπορώ να βεβαιώσω ότι οι Βελγικές ΕΔ μπορούν και προβαίνουν σε προμήθειες νέου αμυντικού υλικού (ανταλλακτικά, συσκευές, ή και ολόκληρα οπλικά συστήματα) προϋπολογισμού μέχρι 500.000 ευρώ ή συμβάσεις FOS για υποστήριξη Οπλικών Συστημάτων κόστους μέχρι 300.000 ευρώ ανά έτος με απλή αξιολόγηση προσφορών (ύστερα από RFP σε short list προμηθευτών) ή ακόμη και σε απευθείας ανάθεση εάν πρόκειται για τον κατασκευαστή του συστήματος προς υποστήριξη. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κατασκευαστής μαζί με την οικονομική προσφορά του αποστέλλει και τους όρους παραγγελίας (Terms & Conditions) που αφορούν εγγυήσεις, πληρωμές κλπ, για τις οποίες ισχύει η οικονομική προσφορά και οι οποίοι γίνονται αποδεκτοί από το Βελγικό ΥΕΘΑ.
Προμήθειες μεγαλύτερου κόστους (> 0.5M), αποτελούν εξοπλιστικά προγράμματα και ακολουθείται η διαδικασία προκήρυξης δημόσιου διαγωνισμού με ειδικούς και γενικούς όρους και κατάθεση προσφορών.
Η ανωτέρω διαδικασία διευκολύνει την υποστήριξη των ΟΣ των Βελγικών ΕΔ καθώς απλοποιεί τις διαδικασίες συντομεύει τον χρόνο υλοποίησης και επιτυγχάνει καλύτερες τιμές.
Επίσης, η αρμοδιότητα έγκρισης υπογραφής συμβάσεων <500 Κ είναι σε επίπεδο Επισμηναγού-Αντισμηνάρχου και φυσικά όχι στην Επιτροπή Αμυντικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου.
Υποθέτω ότι οι Βέλγοι, όντες στο επίκεντρο της Ε.Ε., δεν θα παρεκκλίνουν από δεσμευτικές Οδηγίες της.
Εγώ νομίζω πως καλή η ειρήνη, δεν λέω, αλλά πρέπει να μιλάμε λιγότερο γι αυτήν και πως θα την
πετύχουμε, και να μιλάμε περισσότερο για πόλεμο και πως θα τον κερδίσουμε.
Πείτε με πολεμοχαρή, δεν με πειράζει, παρόλο που δεν είμαι.
Αγαπητέ συγγραφέα του άρθρου,
Είναι τόσο πολλά τα αίτια της παρούσας κατάντιας μας, που δεν ξέρω από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω! Θα πω μερικά σκόρπια πράγματα επιγραμματικά.
Επί της διαδικασίας:
• Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι η ενεργοποίηση του μακροχρόνιου προγραμματισμού που προβλέπει ο 3883. Δεν έχει γίνει ποτέ γιατί απλά κανείς υπουργός δεν ήθελε να παρουσιάσει ένα κόστος 15 δις, έστω και αν αυτά ήταν σε βάθος 15ετίας. Οι προμήθειες πρέπει να γίνονται με μακροχρόνιο σχεδιασμό και όχι ευκαιριακά.
• Πρέπει να επενδύσουμε στις νέες τεχνολογίες. Οι απέναντι αναπτύσσουν συστήματα state-of-the-art κι εμείς «αναβαθμίζουμε F-16». Οι Ηγέτες μας, δεν έχουν κατανοήσει ότι η τεχνολογία είναι πολλαπλασιαστής δύναμης. Νομίζουν ότι ακόμη πολεμάμε με λιανοντούφεκα. Ας μην επεκταθούμε καλύτερα στο πώς γίνονται οι μελέτες στο ΓΕΕΘΑ!
• Αδιαμφισβήτητα πρέπει να εκσυγχρονιστεί το νομικό πλαίσιο. Το σχέδιο του νέου νόμου «κάθεται» στη Βουλή εδώ και μήνες και περιμένει! Παρόλα αυτά, οι διαγωνισμοί δεν αποτυγχάνουν μόνο εξαιτίας του νόμου, αλλά και επειδή η όλη διαδικασία προμηθειών χρήζει ριζικού ανασχεδιασμού:
o Οι τεχνικές προδιαγραφές γράφουν ότι να ‘ναι πολλές φορές. Οι Π/Υ δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Τα ζητάμε «όλα και τζάμπα».
o Οι όροι περιφέρονται συνεχώς ανάμεσα στα ΓΕ και τη ΓΔΑΕΕ. Κανείς δεν ξέρει ποιοι όροι είναι της ΓΔΑΕΕ και ποιοι των ΓΕ.
o Πολλές προκηρύξεις είναι για τα σκουπίδια! Ακατανόητοι όροι, όροι ασαφείς, άσχετοι με το διαγωνισμό απλά επειδή ήταν στο template, συνεχείς αλληλοαναφορές σε παραγράφους που μπερδεύουν και φυσικά «αν ξεχάσαμε και κάτι, το νομικό πλαίσιο (δηλαδή οι 75 περίπου νόμοι) υπερισχύει». Και φυσικά, μόνο στα ελληνικά. Ποιος λογικός άνθρωπος θα συμμετείχε σε έναν τέτοιο διαγωνισμό;
o Αντί ο καθένας να κάνει τη δουλειά του (το ΓΕ να περιγράψει τι θέλει και η ΓΔΑΕΕ να οργανώσει την προμήθεια), η προκήρυξη έρχεται «πακέτο» από τον ΥΕΘΑ (γιατί βλέπεις όλοι είναι εν δυνάμει κλέφτες). Έτσι, μόλις ανακαλυφθεί ένα λάθος κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, φτου και από την αρχή στο ΓΕ και σε δύο χρονάκια τα ξαναλέμε!
o Οι συμβάσεις (όταν γίνονται) γράφονται στο πόδι, με αποτέλεσμα να είναι ακατανόητες.
o Και φυσικά οι κουτόφραγκοι είναι χαζοί που κρατούν τους «contracting officers» για πολλά χρόνια στο ίδιο πόστο, ώστε να αποκτήσουν εμπειρία. Εμείς κάθε τρία χρόνια τους αλλάζουμε!
• Οι επικεφαλής προμηθειών στα ΓΕ πρέπει να αναλάβουν το βάρος του βαθμού τους.
o Όχι! Δεν χρειάζεται υποπρόγραμμα για όλες τις προμήθειες. Απλά στα ΓΕ φτιάχνουν υποπρόγραμμα και για μια προμήθεια εφάπαξ των 100Κ€, «για να είναι καλυμμένοι».
o Ναι στην απευθείας ανάθεση! Το κάνουν όλοι και το προβλέπει και η Ευρωπαϊκή Οδηγία.
Επί του πρακτέου τώρα:
• Πιστεύω ότι δυστυχώς είναι πολύ αργά για κινήσεις «quick success». Η κατάσταση είναι τέτοια που σε ορισμένες πτυχές δεν ανατρέπεται.
• Συγκεκριμένα ΟΣ είναι ήδη καταδικασμένα. Έχουν περάσει το point-of-no-return.
• Δυστυχώς ή ευτυχώς, μόνο τα F-16 έχουμε. Τίποτε άλλο!
• Άρα πρέπει να σκεφτούμε «out of the box”. Με έξυπνες λύσεις, που να μην κοστίζουν αμύθητα ποσά. Όχι φυσικά για «ηλεκτρονικές σφήκες» που είχα ακούσει σε κάποια διάλεξη από έναν περί πολλού σημαίνων ημιμαθή ξερόλα, αλλά π.χ. σμήνη από drones? Συνεργασία drones και επανδρωμένων Α/Φ? Έξυπνα συστήματα αεράμυνας; Παθητικά RADAR? Πολυστατικά RADAR? Δε λέω ότι είναι κάτι εύκολο! Ούτε ότι μπορεί να γίνει σε μια μέρα! Πρέπει να το ξεκινήσουμε όμως κάποτε!
Και φυσικά η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία πρέπει να παίξει σημαίνοντα ρόλο. Ποια Βιομηχανία όμως; Αυτή του «πες μου Κράτος τι θες να κάνω και βρες μου και πελάτες», ή αυτή του «Δώσε και κανένα ΑΩ να τη βγάλουμε και φέτος». Και φυσικά δουλίτσες φασόν. Μη χρειαστεί να ξοδέψουμε και χρήματα σε R&D! (Οκ. Υπάρχουν και εξαιρέσεις! Η σαυντριπτική πλειοψηφία όμως έτσι είναι!) Όλες οι εταιρείες του εξωτερικού παρακολουθούν τις εξελίξεις, δικτυώνονται, κάνουν συμμαχίες, επενδύουν! Εμείς περιμένουμε το κράτος να μας φέρει τη βαλίτσα με τα λεφτά μπορστά στην πόρτα μας! (Και να το πω και πιο χοντρά; Γιατί μία προμήθεια να επιβαρυνθεί 10%-20% για να πάρει δουλειά η ελληνική βιομηχανία; Ας αποδείξουν ότι είναι παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί!).
Και φυσικά όλη αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να συνοδευτεί από μία προσπάθεια συνολικής αναδιοργάνωσης των ΕΔ: Εξορθολογισμός προσωπικού, κλείσιμο περιττών Μονάδων, συγχώνευση επιτελείων, επανασχεδίαση της δομής και της Ιεραρχίας, συγκέντρωση σε αυτά που μπορούμε να υποστηρίξουμε και όχι στα πάντα, εισαγωγή τεχνολογιών και νέων μεθόδων διακυβέρνησης και διαχείρισης. (Εντάξει, τώρα το απογείωσα!). Μόνο οργανισμοί με αποτελεσματική οργάνωση μπορούν να πάρουν αποτελεσματικές και γρήγορες αποφάσεις. (Οκ ξέρω! Για άλλη χώρα μιλάω!).
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, «μαυρίλα». Καλή η προσπάθειά σου! Έχω διαβάσει και άλλες παρόμοιες. Σε διαβεβαιώ όμως ότι «δεν ιδρώνει το αυτί κανενός». Παρόλα αυτά συνέχισε! Ποτέ δεν ξέρεις. Λέγε-λέγε, στο τέλος κάτι μπορεί να γίνει.
@ΣΚ 17/2/2020 13:46. Ναι, ο ν3978/2011 αποτελεί την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Δυστυχώς όμως δεν περιορίζεται σε αυτό. Με «χειρουργικές» επεμβάσεις σε κάποια σημεία, πρακτικά καθιστά ασύμφορες τις προμήθειες. Δεν θα αναφερθώ στα περιβόητα άρθρα 10-12 για τα οποία έχουν χυθεί τόνοι μελάνι. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά ένα άλλο παράδειγμα από τα τόσα που έχουν περάσει απαρατήρητα: Η παράγραφος 7 του άρθρου 80 (όχι μέρος της Οδηγίας αλλά ελληνική πατέντα) λέει: «Με την υποβολή της προσφοράς κάθε μέλος της κοινοπραξίας ευθύνεται αλληλέγγυα και εις ολόκληρον. Σε περίπτωση κατακύρωσης της σύμβασης στην κοινοπραξία, η ευθύνη αυτή εξακολουθεί μέχρι την πλήρη εκτέλεση της σύμβασης». Ο όρος αυτός «επεκτείνεται» στο εκτελεστικό κομμάτι των συμβάσεων, όπου αν κάποιο από τα μέλη της κοινοπραξίας δεν παραδώσει ένα προϊόν, υπάρχει δυνατότητα επιβολής ποινικών ρητρών σε όλα τα μέλη (αφού είναι αλληλέγγυοι εις ολόκληρον). Καλά εε!! Τους «έχουμε δέσει χειροπόδαρα» έτσι; Αυτός ο όρος και μόνο έχει αποτρέψει πλήθος κοινοπραξιών από το να κατέβουν σε διαγωνισμούς της ΓΔΑΕΕ ή να κατεβαίνουν με «μπροστάριδες» αντιπροσώπους, ανεβάζοντας απλά το κόστος των προμηθειών. (απλά «Food-for-thought»)
@Στενοχωριέμαι!
Συμφωνούμε σχεδόν απολύτως. Για το ζήτημα της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, είναι ίσως διαφορετικές οι θέσεις μας, αλλά δεν είναι αυτό το βασικό αντικείμενο του παρόντος.
Γιατί δεν ιδρώνει, λοιπόν, το αυτί κανενός;
Νομίζω για δύο λόγους:
(α) Γιατί οι ασχολούμενοι με το θέμα βιώνουν μονίμως μία σχιζοφρένεια: από τη μία το να επισημάνει κανείς τα τραγικά προβλήματα των ΕΔ – για να μην πούμε την τραγική κατάστασή τους, θα «υποσκάψει το ηθικό» των πολιτών, ενδεχομένως και των ιδίων των ΕΔ, και πάντως θα διευκολύνει ή θα νομιμοποιήσει διαθέσεις ενδοτισμού έναντι εξωτερικών απειλών. Από την άλλη, το να μην ασκήσει κανείς κριτική σημαίνει ότι η τραγική ανεπάρκεια που επικρατεί στα περισσότερα επίπεδα, θα νομιμοποιηθεί και θα γιγαντωθεί (αν και είναι ήδη γιγαντιαία). Έτσι, κανείς ασκεί κριτική εκεί που δεν θα ακούσει πολύς κόσμος, άρα και δεν θα υπάρξει ουσιώδης πολιτική πίεση.
(β) Γιατί οι αδύναμες Ένοπλες Δυνάμεις (περί αυτού πρόκειται) αν δεν είναι γεγονός χρήσιμο για τις ηγετικές ομάδες της Χώρας, είναι πάντως γεγονός αδιάφορο. Οι ηγετικές ομάδες της Χώρας θα ενδιαφέρονταν για την ισχύ (και άρα την αποτελεσματικότητα) των Ενόπλων Δυνάμεων μόνον εάν είχαν κάποια αίσθηση ιστορικής ευθύνης για τη Χώρα της οποίας ηγούνται. Τότε είναι βέβαιο ότι θα πίεζαν για την αποτελεσματικότητά τους, και εάν πίεζαν θα είχαν αποτέλεσμα σε όλα τα επίπεδα. Επειδή οι ηγετικές ομάδες είναι, όμως, κατά τη μεγάλη τους πλειοψηφία, ευκαιριακοί κατσαπλιάδες, το πρόβλημα τους είναι αδιάφορο. Η Άμυνα είναι μία καλή φάμπρικα πολιτική για το «συντηρητικό (και σίγουρα «οπισθοδρομικό» «πόπολο»), επί της ουσίας είναι αδιάφορο γιατί δεν πρόκειται κανείς να συγκρουστεί με κανέναν για τίποτα, κι επιπλέον είναι και χρήσιμο γιατί και «ωφέλιμες πληρωμές» αφήνει, και κόσμο μπορείς να βολέψεις και να «εξυπηρετήσεις». (Όχι ότι τα άλλα υπουργεία δεν αφήνουν «ωφέλιμες πληρωμές» ή δεν «εξυπηρετούν κόσμο», αλλά όσο να ‘ναι το Αμύνης είναι προνομιακό.)
Εμείς εδώ ασχολούμαστε με ό,τι ασχολούμαστε με έντονη την αίσθηση της ματαιότητας, αλλά χωρίς καμία διάθεση παραίτησης.
Και, από περιέργεια: ποιος είναι ο σημαίνων ημιμαθής ξερόλας στον οποίον αναφέρεστε; Δεν χρειάζεται να τον κατονομάσετε, αρκεί να τον φωτογραφίσετε – έχω την εντύπωση ότι αντιλαμβάνομαι σε ποιον αναφέρεστε.
Τη δεκαετία του ’90, εάν ένα σύστημα Radar, π.χ. σε ένα νησί, πάθαινε βλάβη και δεν υπήρχε άμεσα επί τόπου διαθέσιμο ανταλλακτικό, τότε με εντολή των ΚΕΠΙΧ του ΑΤΑ και της ΔΑΥ απογειωνόταν από Ελευσίνα εντός ωρών C-130 ή Dornier ή παλαιότερα Dakota για να το μεταφέρει. Προς το τέλος της δεκαετίας του ’90 με αρχές του ‘2000, συνήθως δεν σηκώνονταν πτητικά μέσα της ΠΑ για μεταφορά μικρο-υλικών (π.χ. μία ηλεκτρονική πλακέτα ή ένα τροφοδοτικό), αλλά υπήρχαν οχήματα και οδηγοί επιφυλακής που μετέφεραν άμεσα τα υλικά στον εμπορευματικό σταθμό του Βενιζέλος για να φύγουν με την πρώτη διαθέσιμη πτήση (συνήθως εντός 12 ωρών). Εάν για κάποιο λόγο υπήρχε ολιγωρία, έστω και λίγων ωρών, στην αποστολή του κρίσιμου υλικού «έπεφταν κεφάλια» , γι’ αυτό όλοι οι εμπλεκόμενοι ήταν στην τσίτα…
Από την παραπάνω κατάσταση ετοιμότητας φτάσαμε στη σημερινή, όπου κρίσιμα συστήματα παραμένουν απενεργοποιημένα λόγω έλλειψης υλικών, όχι για ολόκληρα 24ωρα (που ήταν κάποτε θανάσιμο αμάρτημα…) αλλά χρόνια ολόκληρα….
Όσον αφορά την αδιαφορία και τα κίνητρα των κρατούντων και των ηγητόρων, τις αμαρτωλές προμήθειες κ.λπ., αν δούμε την ιστορία , ξεκίνησαν από την εποχή του 1821, πριν ακόμη καν ιδρυθεί το ελληνικό κράτος. Όμως, ακόμη και τότε υπήρχε κάποια συναίσθηση της κατάστασης και όταν μας «έζωναν τα φίδια» γινόταν κάποιες σωτήριες εξοπλιστικές κινήσεις (π.χ. πριν τους Βαλκανικούς, από τον Μεταξά πριν το ’40), που στην κυριολεξία έσωσαν το Έθνος…
Βρήκα πολύ ενδιαφέρον είναι το άρθρο του Σ.Βλάσση στο Δούριο, που αναφέρεται ειδικά σε αυτά:
https://doureios.com/oi-exoplismoi-apo-ton-averof-mehri-simera-synehizontas-na-to-riskaroume/
Για να δούμε σήμερα, πότε θα ξυπνήσουμε?
Ας ελπίσουμε πριν είναι πλέον αργά…
Συμφωνώ απολύτως με την πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση του Βελισάριου, καθώς και σχεδόν με το σύνολο των πολύ καταρτισμένων σχολίων που έχουν διατυπωθεί από τους προλαλήσαντας.
Θα ήθελα να επισημάνω ότι ανάλογα συμπεράσματα σχετικά με τα προβλήματα που ταλανίζουν τους εξοπλισμούς διατύπωσε ο απελθών Γεν. Διευθυντής της ΓΔΑΕΕ Αντιναύαρχος ε.α. Κ. Κυριακίδης σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Militaire Magazine: https://issuu.com/militairechannel/docs/militaire_4/36
Πιο συγκεκριμένα, έκανε λόγο μεταξύ άλλων για τις φοβίες των επιτελών, τον περιορισμένο αριθμό συμβάσεων που υπογράφηκαν τα τελευταία έτη (13 συνολικά, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων FMS, καθώς και αυτών που έγιναν στο πλαίσιο του ν. 4412/16 περί δημοσίων συμβάσεων), την πολυπλοκότητα των διαδικασιών και την απαίτηση αλλαγής του θεσμικού πλαισίου, ενώ τόνισε τον ρόλο που (θα έπρεπε να) παίζει η εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω την φράση “Ο χρόνος πλέον κυλά αμείλικτα, ενώ οι εξελίξεις μπορεί να είναι ραγδαίες”, η οποία επιβεβαιώνεται οδυνηρά τις τελευταίες ημέρες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα εν εξελίξει γεγονότα της αθρόας λαθρομετανάστευσης (εν είδει εισβολής) δεν έχουν σχέση με οπλικά συστήματα όπως τα μαχητικά, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης ή τα αντιαεροπορικά. Όμως, αφενός μεν, θα ήμουν πολύ πιο ήρεμος σήμερα εάν τα C-130 ή τα C-27 ή τα ΝΗ90 παρουσίαζαν διαθεσιμότητες της τάξης του 80% (όπως προβλέπεται άλλωστε), επιτρέποντας ανάλογες δυνατότητες μετακίνησης προσωπικού – στρατευμάτων – υλικών, ακόμα κι αν οι σχετικές συμβάσεις υποστήριξης δεν παρείχαν τις (υπερβολικές) διασφαλίσεις – εγγυήσεις που απαιτεί το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (αν και για να είμαστε ακριβείς για τα C-130 ευθύνεται κυρίως η ΕΑΒ και όχι το θεσμικό πλαίσιο). Αφετέρου δε, η στρατιωτική ισχύς αποτελεί σε κάθε περίπτωση τον σημαντικότερο πυλώνα ισχύος ενός κράτους. Και η στρατιωτική ισχύς δεν είναι ανάλογη της συνολικής δυνάμεως, αλλά του αριθμού των εν ενεργεία οπλικών συστημάτων. Τα εκτός ενεργείας αεροπλάνα δεν πετούν, ούτε αποτελούν απειλή για κανέναν…