Η Αρχαία Γραία, η Ελλάς (Graecia/Greece) και η ιστορία της Αεροπορικής Βάσης Τανάγρας

Ειδικός Συνεργάτης

 

 

Το όνομα της χώρας μας όπως έχει επικρατήσει διεθνώς, Greece, προέρχεται από το λατινικό Graecia, καθώς Graii/Graei/Graeci αποκαλούνταν αρχικά οι Γραίοι (από την Γραία της Βοιωτίας) που εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία τον 8ο αιώνα π.Χ. και στη συνέχεια όλοι οι Έλληνες[1]. Σύμφωνα με τον Παυσανία, Γραία ήταν η αρχαιότερη ονομασία της Τάναγρας (σημερινής Τανάγρας), ενώ και ο Στράβων συνδέει τη Γραία με την Τανάγρα. Ο Όμηρος αναφέρει την Γραία ανάμεσα στις Βοιωτικές πόλεις που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο, τον 12ο αιώνα π.Χ. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η λατινική ονομασία Graecia και αργότερα η αγγλική Greece έχουν αρχαιότατες ρίζες. Ως εκ τούτων, δεν τεκμηριώνεται η εμμονή στο hellenic και η αρνητική θεώρηση του greek, εκ του Graecus (Γραίος/Γραικός), το οποίο δεν θα πρέπει να συγχέεται με το υποκοριστικό-υβριστικό graeculus (γραικύλος).

 

Αεροπορική Βάση Τανάγρας

Τρεις χιλιετίες μετά την αρχαία Γραία/Τανάγρα (για όσους μιλάνε για “νέο έθνος”…), δημιουργήθηκε εκεί η Αεροπορική Βάση Τανάγρας, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως βοηθητικό αεροδρόμιο κατά τον 2ο π.π. Αργότερα, με τη συμβολή του ΝΑΤΟ, αναβαθμίστηκε σε κυρίως αεροδρόμιο. Το 1956 συγκροτήθηκε η 114 Πτέρυγα Μάχης, όπου υπηρέτησαν κατά καιρούς αεροσκάφη F-86E Sabre, T-33Α Silver Star, F-84F Thunderstreak, F-102A Delta Dagger και F-104G Starfighter. Η συνέχεια όμως έμελλε να είναι πιο ενδιαφέρουσα…

 

Mirage F1CG

Τον Αύγουστο του 1975, προσγειώθηκαν τα πρώτα γαλλικά Α/Φ Mirage F1CG. Είχε προηγηθεί, την άνοιξη του 1974, παραγγελία για 40 Α/Φ F1CG, με κόστος 17.635.000 γαλλικά φράγκα έκαστο (σημερινή αξία 14 εκατ. €). Είναι γνωστό ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πίεσε τον Γάλλο πρόεδρο Valéry Giscard d’Estaing, για επιτάχυνση της παράδοσης των Α/Φ. Είναι λιγότερο γνωστό όμως ότι, μέχρι την παράδοση των Α/Φ και την εκπαίδευση των πιλότων, η Γαλλία ανέλαβε την ευθύνη να στείλει αεροπλάνα, εάν χρειασθεί, για να καλύψει την ελληνική αεράμυνα[2]. Τελικά, αυτό δεν χρειάστηκε να επιβεβαιωθεί στην πράξη.

Το Mirage F1CG ήταν ένα ευέλικτο και ταχύτατο αεροπλάνο. Ήταν μακράν το ικανότερο μαχητικό, όσον αφορά την αναχαίτιση και την αερομαχία. Αν και το F-4E Phantom ήταν εν γένει ανώτερο και πολλαπλών ρόλων, το F1 ήταν ασυναγώνιστο στο ρόλο της κλειστής εμπλοκής σε σχέση με όλα τα μαχητικά της εποχής του: F-4, F-5 και F-104. Μάλιστα, το 1981 ένα ιρακινό F1 κατέρριψε ένα ιρανικό F-4. Βεβαίως, οι παλαιότεροι θυμούνται ότι η 114ΠΜ ήταν τότε μία πολύ σκληρή Μονάδα. Αυτό όμως ήταν ίσως αναπόφευκτο, καθώς καθ’ όλη τη δεκαετία του ‘80 το F1 διασφάλιζε την αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο[3], έχοντας αναλάβει μεγάλο μέρος των απαιτήσεων αναχαίτισης των άτακτων γειτόνων.

Ένα Μ2000 με 2 Exocet AM39 Block 2, 2 R550 Magic II και μία δεξαμενή καυσίμου.

 

Mirage 2000

Η εποχή αυτή έληξε με τον ηρωικό θάνατο του Νίκου Σιαλμά την 18-06-92, στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τουρκικό F-16. Η 114ΠΜ όμως είχε ήδη παραλάβει τα Mirage 2000, συνεχίζοντας την εποποιία των αντικατοπτρισμών. Η σύμβαση “Τάλως” του 1985 ανήλθε συνολικά σε 7,9 δισ. γαλλικά φράγκα (σχεδόν 2,2 δισ. € σήμερα) για 40 Α/Φ. Το Μ2000 είναι δελταπτέρυγο, με εξαιρετική αεροδυναμική, ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου πτήσεως Fly-By-Wire και μεγάλη δομική αντοχή. Με τους πυραύλους αέρος-αέρος R550 Magic II και τα δύο πυροβόλα των 30 mm, προσέφερε σαφή πλεονεκτήματα έναντι του F-16, τουλάχιστον σε ορισμένες περιοχές του φακέλου πτήσης. Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ‘90, αποκαταστάθηκαν σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που είχαν διαπιστωθεί στα ραντάρ, ενώ αποκτήθηκαν και οι πύραυλοι μέσου βεληνεκούς Super 530D. Έτσι, το 1996 στα Ίμια, τα Μ2000 “έδειξαν τα δόντια τους” στο Αιγαίο, μαζί με τα Phantom. Αμέσως μετά, τοποθετήθηκε το πολύ καλό Σύστημα Αυτοπροστασίας (ΣΑ) ICMS 2000, ενώ το 1998 αποκτήθηκαν πύραυλοι αέρος-επιφανείας Exocet AM39 Block2, καθιστώντας το Μ2000 το μόνο Α/Φ με ανάλογη δυνατότητα εναντίον πλοίων.

Ένα Μ2000-5 τροχοδρομεί στην 114ΠΜ, εξοπλισμένο με τον υποστρατηγικό πύραυλο αέρος-εδάφους SCALP EG, μικτό φορτίο από 6 πυραύλους αέρος-αέρος μεσαίου βεληνεκούς MICA EM και IR και 2 δεξαμενές καυσίμου των 1700 λίτρων.

 

Mirage 2000-5 Mk2

Το 2000 υπεγράφη η σύμβαση 026Γ/00 για προμήθεια 15 καινούργιων Μ2000-5, αναβάθμιση 10 Μ2000 σε -5, καθώς και πλήρες πακέτο αρχικής υποστήριξης, αξίας 1,2 δισ. €. Παράλληλα, η ΠΑ προμηθεύτηκε συνολικά 300 πυραύλους α-α MICA ΕΜ και IR (από τα ικανότερα όπλα του δυτικού οπλοστασίου), καθώς και σχεδόν 100 πυραύλους πλεύσης (cruise) SCALP EG (το σημαντικότερο όπλο κρούσης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, με εμβέλεια >300 km).

Το 2004 ήρθε το πρωτότυπο Μ2000-5 στη χώρα, για διεξαγωγή πτητικών δοκιμών, με σκοπό την εξέταση του νέου ραντάρ και ΣΑ, μία διαδικασία πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα. Οι δοκιμές έγιναν στο Κέντρο Αεροπορικής Τακτικής (KEAT) στην Ανδραβίδα, όπου διαπιστώθηκαν οι εξαιρετικές επιδόσεις του ραντάρ RDY-2 αλλά και ορισμένα προβλήματα στο ΣΑ ICMS Mk3. Οι γαλλικές εταιρείες επανήλθαν με ένα πλάνο ενεργειών, το οποίο εφάρμοσαν στη συνέχεια, αποκαθιστώντας τα εν λόγω προβλήματα. Αυτό επιβεβαιώθηκε το 2006, σε ειδικές δοκιμές στην 114ΠΜ. Έτσι, το 2007, η ΠΑ άρχισε να παραλαμβάνει ένα εξαιρετικά ικανό και πλήρες οπλικό σύστημα, με ισχυρούς αισθητήρες και μοναδικά όπλα. Η συνολική επένδυση που έγινε στα Μ2000-5 και τα όπλα τους άγγιξε τα 2 δισ. €.

Εν τω μεταξύ, το 2003 είχε αποσυρθεί το Mirage F1CG, με 160.000 ώρες πτήσεως συνολικά. Δυστυχώς, 8 Ιπτάμενοι έπεσαν μαζί του. Όσον αφορά τα Μ2000/-5, έχουν συμπληρώσει σχεδόν άλλες τόσες ώρες, ενώ ο φόρος αίματος περιλαμβάνει 5 Ιπταμένους και 2 Τεχνικούς, οι οποίοι έπεσαν στο βωμό του καθήκοντος.

 

2010 – 2020: Η κορύφωση και η πτώση

Το 2010, η 114ΠΜ είχε φτάσει σε νέο αποκορύφωμα της απόδοσής της: διέθετε 20 M2000 και 25 M2000-5, με υψηλές διαθεσιμότητες της τάξης του 75%-80%, εκτελώντας ένα σκληρό και απαιτητικό πρόγραμμα πτήσεων για την εκπαίδευση των Ιπταμένων, καθώς και για την κάλυψη επιχειρησιακών απαιτήσεων. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα σημαντικό επίτευγμα, καθώς προϋποθέτει μία καλά συντονισμένη λειτουργία μίας Πτέρυγας άνω των 1000 ατόμων, ιδίως του Ιπτάμενου, Τεχνικού και Εφοδιαστικού προσωπικού, σε αγαστή συνεργασία με τη ΔΑΥ (Διοίκηση Αεροπορικής Υποστήριξης), το 201 ΚΕΦΑ (Κέντρο Εφοδιασμού Αεροπορίας), την ΕΑΒ Α.Ε. (για την εργοστασιακή συντήρηση κινητήρων κ.λπ.), καθώς και τις γαλλικές εταιρείες (για την αντιμετώπιση τυχόν τεχνικών θεμάτων, πέραν των παραγγελιών για προμήθεια/επισκευή υλικών). Ο συνδυασμός υψηλού αριθμού ετοιμοπόλεμων Α/Φ και των μοναδικών όπλων τους συνέβαλλε τα μάλα στην αποτροπή και ως εκ τούτου στη διασφάλιση της ειρήνης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εικόνα αυτή δεν περιοριζόταν στην 114ΠΜ αλλά μάλλον εκτεινόταν στο σύνολο της ΠΑ, αν όχι στο σύνολο των ΕΔ.

Δυστυχώς, η έλευση της κρίσης την ίδια χρονιά συνέπεσε με την λήξη της παλαιότερης σύμβασης εν συνεχεία υποστήριξης (Follow On Support – FOS). Ακόμα χειρότερα, τότε ενεργοποιήθηκε το νέο θεσμικό πλαίσιο (νόμος Βενιζέλου), καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την προμήθεια – επισκευή αμυντικού υλικού, ακόμα και για υλικά ευτελούς αξίας[4]. Έκτοτε, η διαθεσιμότητα των Μ2000/-5 παρουσιάζει μία σταθερά πτωτική τάση, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της ΠΑ.

Το 2014 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την υποστήριξη των Mirage, ο οποίος ματαιώθηκε δύο χρόνια αργότερα, καθώς οι κατασκευάστριες εταιρείες δεν ικανοποιούσαν τους όρους (σύνηθες φαινόμενο, το οποίο έχει παρατηρηθεί επανειλημμένως με πολλά οπλικά συστήματα των ΕΔ). Το 2015 εξετάστηκε η πιθανότητα αναβάθμισης των εναπομεινάντων Μ2000 σε -5, με ένα πρόγραμμα ανάλογο με αυτό της Ινδίας, χωρίς θετική απόφαση, λόγω υψηλού κόστους. Στην πράξη όμως, θα ήταν σαν να αποκτούσαμε σύγχρονα μαχητικά με τα μισά λεφτά… Το 2018 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με τις γαλλικές εταιρείες για την υποστήριξη των Α/Φ, που ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο 2019, με την έκδοση του ν. 4650/19 και την υπογραφή συμφωνιών-πλαίσιο. Έκτοτε, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, οι οποίες ακόμα εκκρεμούν.

Το ότι η διαθεσιμότητα των Mirage βρίσκεται σε τραγικά επίπεδα αποτελεί κοινό μυστικό, εδώ και χρόνια. Προ ημερών, σε συνέντευξη Βουλευτή σε αμυντική ιστοσελίδα[5] “αποκαλύφθηκε” ότι πετάνε συνολικά οκτώ (8) Mirage (ή τουλάχιστον πετάγανε), εκ των 42 Α/Φ (18 M2000 και 24 M2000-5). Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι κακώς το ανέφερε, ήταν μυστικό. Όμως στην πράξη, αυτά είναι γνωστά τοις πάσι, δεν μπορούν να αποκρυφθούν. Απλά, αφαιρέθηκε το τελευταίο φύλλο συκής στη συζήτηση επί του θέματος.

Δεν υπάρχει λόγος να κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας, ούτε μας επιτρέπεται πλέον υπό τις τρέχουσες εξελίξεις. Δυστυχώς, προϊόντος του χρόνου, χάνεται η τεράστια επένδυση που έχει γίνει σε χρήμα από το υστέρημα του ελληνικού λαού εδώ και μισό αιώνα στην 114ΠΜ, σε προσπάθεια που έχει καταβάλει το προσωπικό, ακόμα και σε αίμα. Επιπρόσθετα, έχει απολεσθεί η έννοια της αποτροπής: κανένας πύραυλος α-α ή α-ε δεν τρομάζει, όταν το φέρον αεροσκάφος δεν πετάει…

Προφανώς, δεν μπορεί κάποιος να κατηγορήσει την παρούσα κυβέρνηση, ή τουλάχιστον μόνον αυτή. Ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας. Κατόπιν τούτων, ο κ. ΥΕΘΑ παρακαλείται να κοιτάξει τα Mirage, επιταχύνοντας τις διαδικασίες για την υποστήριξή τους. Παράλληλα, θα πρέπει να επανεξετάσει άμεσα το θεσμικό πλαίσιο περί αμυντικών προμηθειών, πριν είναι πολύ αργά. Το θέμα υπερβαίνει την ΠΑ και τις ΕΔ. Μόνον έτσι θα αποδείξει ότι δεν είναι σαν τους προκατόχους του. Επιτυγχάνοντας την ανάκτηση της μαχητικής μας ισχύος και διασφαλίζοντας την αποτροπή και την αξιοπρεπή επιβίωσή μας ως έθνος. Εκτός εάν θεωρούμε ως λύση τον μόνιμο κατευνασμό, τη συνεχή υποχωρητικότητα και την επακόλουθη κατάπτωση, υλική και πνευματική. Εκτός εάν είμαστε δουλοπρεπείς και ανάξιοι της εθνικής μας παράδοσης. Δηλαδή, γραικύλοι.

---

 

[1] Νεώτερα στοιχεία ενισχύουν αυτήν τη “βοιωτική” θεωρία, έναντι της επικρατούσας “ηπειρωτικής” εκδοχής ότι Γραικούς ονόμαζαν αρχικά τους Έλληνες της Δωδώνης οι Ιλλυριοί (βλ. Jean Hadas-Lebel, Enquête sur le nom latin des Grecs et de la Grèce, «Revue de philologie, de littérature et d’histoire anciennes» 2012/1, Tome LXXXVI, pages 53 à 75)

[2] «Η Γαλλία εγγυήθηκε την ασφάλεια της Ελλάδας το 1974!», εφημερίδα «Το Παρόν» της 07-12-2008, σελ. 24 (διαθέσιμο μέσω της εφαρμογής αποδελτίωσης τύπου των Γενικών Επιτελείων, π.χ., https://www.haf.gr/ Ενημέρωση – Αποδελτίωση Τύπου – αρχείο).

[3] Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το 1989 η μία από τις δύο Μοίρες των Α/Φ Mirage F1CG μεταστάθμευσε στην Κρήτη, στην 126 Σμηναρχία Μάχης στο Ηράκλειο, από όπου και επέστρεψε το 2001 στην 114ΠΜ.

[4] Οι δυσχέρειες του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί προμηθειών αμυντικού υλικού έχουν αναλυθεί εδώ: https://belisarius21.wordpress.com/2020/02/15/από-τον-αρχαίο-έλληνα-οπλίτη-στην-πολε/

[5] «“Όχι άλλες ροζ γραμμές στα ελληνοτουρκικά”! Ο Α. Μυλωνάκης λέει πολλά απ΄ όσα δεν μας αρέσει να ακούμε» https://www.militaire.gr/quot-ochi-alles-roz-grammes-sta-ellintoyrkika-quot-o-a-mylonakis-leei-polla-ap-osa-den-mas-aresei-na-akoyme/ (Militaire News 04-07-20, το επίμαχο σημείο είναι λίγο μετά το 24’)