F-35 Η στρατηγική της αντιμετώπισής του – Εισαγωγή

Σημείωση

Στη σειρά κειμένων που θα ακολουθήσει, θα γίνει μια πρόταση για την αντιμετώπισης της απειλής που γεννά η εισαγωγή  του αεροσκάφους F-35 στο οπλοστάσιο της Τουρκικής Αεροπορίας.

Καθώς μία πρόταση αντιμετώπισης προϋποθέτει τη λεπτομερή αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του αντιπάλου, θα προηγηθεί μια σχετικά συνοπτική παρουσίαση των χαρακτηριστικών του αεροσκάφους – αποκλειστικά αυτών που έχουν επιχειρησιακή σημασία.

Προκειμένου να αποφευχθεί ένα ιδιαίτερα μακροσκελές κείμενο, το κείμενο θα αναρτηθεί σε αρκετές, σχετικά αυτοτελείς ενότητες.

Εισαγωγή

Η έλευση ενός νέου μαχητικού στο οπλοστάσιο της Τουρκικής Αεροπορίας (Τ.Α.) αποτελεί, ούτως ή άλλως, μείζον πρόβλημα για την ελληνοτουρκική στρατιωτική ισορροπία. Η έναρξη χρήσης του F-35 απειλεί σημαντικά την ποιοτική και ποσοτική ισορροπία που, σε κάποιον βαθμό, είχε αποκατασταθεί κατά τα τελευταία έτη.

Η έλευση του νέου μαχητικού είναι ιδιαίτερη για δύο βασικούς λόγους:

• Ο πρώτος λόγος είναι ότι το F-35 αποτελεί ένα ιδιόρρυθμο αεροσκάφος που δεν είναι απλή «γραμμική» εξέλιξη και βελτίωση προηγουμένων τύπων αλλά αλλαγή υποδείγματος, γεγονός που επιφέρει ευρύτερες επιπλοκές στα αεροπορικά πράγματα. Ειδικότερα, η επιλογή των αμερικανικών Ε.Δ., και κυρίως της Αμερικανικής Αεροπορίας (Αμ.Α.) να προχωρήσουν σε ανάπτυξη μαχητικών δίνοντας έμφαση στην τεχνολογία χαμηλού ίχνους – και αποδεχόμενες το σχετικό αντιστάθμισμα ως προς τις πτητικές επιδόσεις – θέτει συνολικά ένα διαφορετικό τεχνικό και επιχειρησιακό πλαίσιο  στον αεροπορικό πόλεμο. Οι αμερικανικές Ε.Δ. υιοθετώντας την τεχνολογία χαμηλού ίχνους για τα μαχητικά τους προχώρησαν σε μία «αλλαγή παραδείγματος» στη διεξαγωγή επιχειρήσεων. Με βάση την εκτίμηση της εποχής που έγινε η σύλληψη του προγράμματος (Concept and Technology Development Phase – CTDP) τα μέσα Η.Π. εξαντλούσαν τις δυνατότητές τους, αφού με την εξέλιξη των ραντάρ, οι απαιτήσεις ισχύος των παρεμβολών άρχισαν να ανέρχονται σε επίπεδα που ήταν δύσκολο να επιτευχθούν από εναέριους φορείς – δηλαδή από τα αεροσκάφη Ηλεκτρονικού Πολέμου. Έτσι, η Αμ.Α. στράφηκε στα αεροσκάφη χαμηλού ίχνους ως έναν τρόπο να «παρακάμψει» την ανάγκη ισχύος στον ηλεκτρονικό πόλεμο, ασχολούμενη με το άλλο «άκρο» του, αυτό της ραδιοδιατομής (Radar Cross Section – RCS). Η στροφή αυτή στην τεχνολογία χαμηλού ίχνους επιτάθηκε από τα συμπεράσματα που η Αμ.Α. έβγαλε από την επιχείρηση Mole Cricket 19 (την ισραηλινή επιχείρηση στην Κοιλάδα Μπεκάα, το 1982) και ειδικότερα του σκέλους της αεροπορικής μάχης. Οι αναλύσεις τους συνέκλιναν στο ότι το κλειδί της συντριπτικής επικράτησης των ισραηλινών στην αεροπορική μάχη ήταν η εξουδετέρωση του αντιπάλου Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου (Σ.Α.Ε) που επέτρεψε στα ισραηλινά μαχητικά να τοποθετούνται ευνοϊκά έναντι των αντιπάλων τους, σε συνδυασμό με βολές εκτός οπτικής ακτίνας. Η αντίληψη αυτή ενίσχυσε την επιλογή για έμφαση στην τεχνολογία χαμηλού ίχνους.

• Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η σταδιακή εισαγωγή του αεροσκάφους στο οπλοστάσιο της Τ.Α. έρχεται σε μία συγκυρία που η Ελληνική Δημοκρατία έχει πολύ περιορισμένα περιθώρια εξοπλιστικής αντίδρασης. Μάλιστα, η περίπτωση της «συγκυρίας» είναι το ευνοϊκό σενάριο, αφού είναι πιθανόν να βρισκόμαστε μπροστά σε μια γενικότερη στρατηγική και ιστορική κάμψη της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Το πρόβλημα της Π.Α. σε ότι αφορά το F-35 ειδικά δεν είναι τόσο οι επιδόσεις του ή η διαθέσιμη τεχνολογία αντιμετώπισής του. Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάς είναι μάλλον η μόνη δυτική χώρα που θα δεχτεί άμεσα απειλή από αεροσκάφους χαμηλού ίχνους, και αυτό σε μία χρονική στιγμή που οι πόροι που έχει στη διάθεσή της δεν επαρκούν για την αγορά μειζόνων οπλικών συστημάτων.

Οι δυτικές χώρες δεν αισθάνονται – τουλάχιστον κατά την παρούσα φάση – ιδιαίτερη απειλή από αεροσκάφη χαμηλού ίχνους, μιας και δεν υπάρχουν σοβαρές προσπάθειες ανάπτυξης τέτοιων αεροσκαφών από τους δυνητικούς τους αντιπάλους. Για τον λόγο αυτόν έχουν μάλλον αδιαφορήσει για την ανάπτυξη συστημάτων αλλά και του συνολικού πλαισίου δόγματος και τακτικής που θα τα αντιμετώπιζε. Μάλιστα, σε κάποιο βαθμό η δυνατότητα της Π.Α. να αντιμετωπίσει τηv τουρκική απειλή θα εξαρτηθεί και από την πίεση που θα ασκήσουν στις δυτικές αεροπορίες τα σχεδιαζόμενα αεροσκάφη χαμηλού ίχνους μη δυτικών χωρών. Η πίεση αυτή θα διαμορφώσει την αντίστοιχη πίεση προς τις δυτικές βιομηχανίες να αναπτύξουν το σύνολο των συστημάτων που επιτρέπουν την αντιμετώπιση της απειλής αυτής. Υπό το πρίσμα αυτό, η σημαντική καθυστέρηση που φαίνεται να υπάρχει στο πρόγραμμα PAK FA δεν ευνοεί την ελληνική άμυνα, ενώ τα κινεζικό αντίστοιχο Chengdu J-20 θεωρείται ότι βρίσκεται σε ακόμη πιο πρώιμο στάδιο. Σε αντίθεση με τις δυτικές, οι χώρες που αναπτύσσουν συστηματικά αισθητήρες και όπλα που είναι προσανατολισμένα προς αυτό το είδος της απειλής, είναι αυτές που αντιμετωπίζουν την απειλή από τα αμερικανικά αεροσκάφη χαμηλού ίχνους, με επικεφαλής τη Ρωσία. Όμως τα κράτη αυτά είναι, για πολιτικούς και τεχνικούς λόγους, εκτός του πεδίου ρεαλιστικής εξέτασης ως δικοί μας προμηθευτές. Είναι, δε, χαρακτηριστικό, ότι η μόνη (κατά το μάλλον ή το ήττον) «δυτική» χώρα που έχει αρχίσει να δίνει έμφαση στην ανάπτυξη συστημάτων προσανατολισμένων σε  στόχους χαμηλού ίχνους, είναι το Ισραήλ – ίσως η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει σοβαρά το ενδεχόμενο να βρεθεί απέναντι σε (τουρκικά) αεροσκάφη χαμηλού ίχνους.

Πέραν του τεχνικού πεδίου, στο επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο, η Π.Α. θα αντιμετωπίσει τη μοναδική πρόκληση να επινοήσει μόνη της το συνολικό πλαίσιο αντιμετώπισης αυτής της απειλής, μιας και καμία δυτική αεροπορία δεν είναι προσανατολισμένη προς την αντιμετώπιση απειλών πολύ χαμηλού ίχνους. Τονίζεται ότι αυτό δεν αφορά τόσο ή μόνον το επίπεδο των αεροπορικών εμπλοκών όσο το συνολικό πλαίσιο του αεροπορικού πολέμου που περιλαμβάνει ζητήματα λιγότερο εντυπωσιακά αλλά εξ ίσου ή και πιο σημαντικά με τις αεροπορικές εμπλοκές. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι δεν υπάρχει καμία σχεδόν ανάλυση, έστω και «ακαδημαϊκού» χαρακτήρα, από αμερικανικής ή «δυτικής» πλευράς για την αντιμετώπιση αντιπάλου εφοδιασμένου με αεροσκάφη πολύ μικρής ραδιοδιατομής. Όλο το δόγμα και οι αναλύσεις προϋποθέτουν την υπεροχή των φιλίων σε αυτόν τον τομέα, και επιδιώκουν την επιχειρησιακή της εκμετάλλευση. Η Π.Α. (και, δευτερευόντως, το Π.Ν. και ο Ε.Σ.) θα είναι οι πρώτοι «δυτικοί» που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το «αντίστροφο» σενάριο, με «δυτικά» τεχνικά μέσα, και θα πρέπει μόνη τους να επινοήσουν το δόγμα και τις τακτικές γι’ αυτό.

Προκαταρκτικά επισημαίνεται ότι ένα μεγάλο μέρος της πληροφόρησής μας για το αεροσκάφος προέρχονται από γενικές και αόριστες αναφορές των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα, της κατασκευάστριας εταιρείας και του τύπου. Κρίσιμες πληροφορίες, ποσοτικές αλλά ακόμη και ποιοτικές, είναι άγνωστες για τεχνικά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά του τύπου. Ως εκ τούτου, κρίσιμα στοιχεία για την αποτίμηση του αεροσκάφους και τον τρόπο αντιμετώπισής του πρέπει να συνάγονται εμμέσως, πχ από το γενικώς γνωστό, τρέχον επίπεδο επιδόσεων των λύσεων που (εικάζεται ότι) χρησιμοποιούνται, ή από τις επιδόσεις των εμπλεκομένων υποκατασκευαστών.

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα – αν και σε καμία περίπτωση το μόνο σημαντικό – της κατηγορίας αυτής είναι οι εκτιμήσεις για τη ραδιοδιατομής του αεροσκάφους. Υπάρχει ένα πλήθος από διάσπαρτες, διαφορετικές και ενίοτε αντικρουόμενες μεταξύ τους αναφορές. Η βασικότερη, αναλυτικότερη, πλέον τεκμηριωμένη είναι αυτή του γνωστού μηχανικού Carlo Kopp, η οποία και λαμβάνεται ευρέως ως βάση για τις εκτιμήσεις πολλών παρατηρητών, όμως τίποτα δεν εγγυάται την εγκυρότητα των τιμών του Copp. Παρ’ όλα αυτά, οι ποσοτικές εκτιμήσεις σχετικά με τις επιδόσεις του αεροσκάφους αποτελούν τον πυρήνα των προτάσεων για την αντιμετώπιση του. Ως εκ τούτου, όσα, σε επόμενα σημειώματα, θα προταθούν ως λύσεις προτείνονται με την επιφύλαξη της ακρίβειας των σχετικών πληροφοριών και της ευστοχίας των σχετικών εκτιμήσεων.

Τέλος, επισημαίνεται προκαταβολικά ότι πολλά από αυτά που πρέπει να κάνει η Π.Α. για να αντιμετωπίσει την απειλή του F-35 είναι ενέργειες που θα έπρεπε να κάνει ούτως ή άλλως. Το F-35 δεν είναι απλώς το χαμηλό ίχνος, αλλά και μια νέα γενιά συστημάτων που θα εισέρχονταν σε υπηρεσία αργά ή γρήγορα, κι αυτά θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να αντιμετωπιστούν.