Ελληνοϊταλικός Πόλεμος και «Επιθετική Επιστροφή»
28 Οκτωβρίου 2015 21 Σχόλια
Γράφει ο Αρματιστής
(Ταξίαρχος ε.α. Βασίλειος Λουμιώτης)
Η σημερινή ημέρα είναι ημέρα μνήμης και εθνικής περισυλλογής.
Σήμερα θυμόμαστε, μνημονεύουμε και τιμούμε όλους εκείνους τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες που κατά την περίοδο πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οργάνωσαν τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις κατά τον πληρέστερο δυνατό τρόπο, ώστε να δύνανται να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά κάθε επιβουλή εναντίον της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Πατρίδας.
Σήμερα θυμόμαστε, μνημονεύουμε και τιμούμε όλους εκείνους τους άνδρες που σήκωσαν στους ώμους τους τη βαριά ευθύνη του ΟΧΙ στην ιταμή απαίτηση των Ιταλών φασιστών να καταλύσουν την ελευθερία και την ανεξαρτησία της χώρας και παράλληλα ηγήθηκαν του Έθνους και των Ενόπλων του Δυνάμεων για την απόκρουση της Ιταλικής επίθεσης.
Πάνω απ’ όλα, σήμερα θυμόμαστε, μνημονεύουμε και τιμούμε όλους εκείνους τους άνδρες που έσπευσαν χωρίς κανένα δισταγμό στο κάλεσμα της Πατρίδας και αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση κάτω από αντίξοες συνθήκες για την Ελευθερία της και την Τιμή της. Πολλοί από αυτούς πρόσφεραν τη ζωή τους χωρίς, δυστυχώς, μέχρι σήμερα να τύχουν της προσήκουσας ταφής από την Ελληνική Πολιτεία.
Ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης, σε όλους αυτούς αφιερώνεται η παρακάτω σύντομη εργασία.
Αντικείμενο της εργασίας είναι η ανάλυση των μαχών της Πίνδου και Μόροβας-Ιβάν ως περιπτώσεων «επιθετικής επιστροφής», στο πνεύμα που έχει εκθέσει ο φίλος Τ.Τ. στις δύο σχετικές εργασίες του: Από την Άμυνα στην Επίθεση – Η Τέχνη της Μετάβασης, Μέρος 1ο και Μέρος 2ο .
Εισαγωγή
Κατά την πρώτη περίοδο του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ο Ελληνικός Στρατός εκτέλεσε δύο μεγάλες επιχειρήσεις, που αναφέρονται ως «Μάχη της Πίνδου» η πρώτη και «Μάχη Μόροβας – Ιβάν» η δεύτερη. Αν και η ΔΙΣ περιγράφει τις επιχειρήσεις ως αντεπιθέσεις, στη πραγματικότητα συγκεντρώνουν πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να τις κατατάξουν στη μορφή των επιχειρήσεων επιθετικής επιστροφής, κυρίως τη δεύτερη. Και οι δύο αυτές επιχειρήσεις διεξήχθησαν σε έδαφος τελείως ορεινό, στερούμενο παντελώς συγκοινωνιών και κάτω από ακραίες σκληρές καιρικές συνθήκες που συνέτριβαν τη θέληση και των πλέον ανθεκτικών και σκληρών μαχητών. Η κάθε αμυντική θέση στη Πίνδο και στην τοποθεσία «Μόροβας – Ιβάν» περιερχόταν στους έλληνες μαχητές με την ξιφολόγχη και την «κατάθεση» άφθονου αίματος.
Ανεξάρτητα όμως από το πως θα χαρακτηρίσει κανείς τις δύο μάχες από απόψεως ορολογίας, το γεγονός είναι ότι και οι δύο διεξήχθησαν 15 μόλις χρόνια από την ίδρυση Σχολής Πολέμου στην Ελλάδα, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη δεν είχε δημιουργηθεί μια ικανή δύναμη καταρτισμένων επιτελικών αξιωματικών. Κατόπιν τούτου πιστεύω ότι το ζήτημα της μετάβασης από τη κατάσταση της άμυνας στην επίθεση είναι οπωσδήποτε ζήτημα μελέτης και σωστής επαγγελματικής κατάρτισης των αξιωματικών, αλλά και αντικείμενο αίσθησης, φαντασίας και βούλησης των εκάστοτε ανωτάτων ηγεσιών. Με απλά λόγια, μια ηγεσία για να σχεδιάσει μια τέτοια ενέργεια, θα πρέπει «να το έχει». Να μη φοβάται δηλαδή να αναλάβει το ρίσκο για να οδηγήσει τα στρατεύματά της στη νίκη.
Η Μάχη της Πίνδου
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου, η διοίκηση των Ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία, ώθησε την 3η Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια»* δια των δαιδαλωδών διαβάσεων του ορεινού όγκου της Πίνδου προς το Νεστόριο Καστοριάς, τη Νεάπολη Κοζάνης, τα Γρεβενά και το Μέτσοβο, προκειμένου να κόψει στη μέση τον κορμό της Ελλάδας και να υπερκεράσει τις αμυνόμενες στην Ήπειρο δυνάμεις της VIII Μεραρχίας ΠΖ.
Το Απόσπασμα Δαβάκη (το 51 Σύνταγμα ΠΖ της Ι Μεραρχίας) στο οποίο είχε ανατεθεί από το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας η ευθύνη του Τομέα της Πίνδου, επιδίωξε με τις πολύ ισχνές δυνάμεις που διέθετε (2 τάγματα Πεζικού) να καθυστερήσει τους Ιταλούς και να φράξει τις διαβάσεις που οδηγούσαν προς τη Δυτική Μακεδονία και το Μέτσοβο. Όμως η «Τζούλια» κινούμενη ταχύτατα προς νότο κατέλαβε στις 2 Νοεμβρίου τη Σαμαρίνα και στις 3 Νοεμβρίου τη Βωβούσα, λίγα χιλιόμετρα βόρεια του Μετσόβου, αδιαφορώντας όμως χαρακτηριστικά για τους ενδεχόμενους κινδύνους που μπορούσε να αντιμετωπίσει εξ αιτίας των εκτεταμένων ακάλυπτων πλευρών της -ειδικά του αριστερού της- της υπερέκτασης των συγκοινωνιών της και της περιορισμένης υποστήριξης ΔΜ που της είχε παρασχεθεί για την υποστήριξη του φιλόδοξου ελιγμού που της είχαν αναθέσει. Στις 3 Νοεμβρίου ο κύριος όγκος της Μεραρχίας Αλπινιστών βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του χωριού Δίστρατο.
Η Ελληνική ανωτάτη διοίκηση, που δεν ανέμενε κάποια σοβαρή ενέργεια από τους Ιταλούς στον ορεινό, δυσπρόσιτο και παντελώς στερούμενο δρομολογίων όγκο της Πίνδου, αρχικά αιφνιδιάστηκε. Είναι ενδεικτικό ότι το 51ο Σύνταγμα ΠΖ είχε προεπιστρατευθεί τον Σεπτέμβριο, ο διοικητής του είχε ανακληθεί από την εφεδρεία και διέθετε μόλις 2 Τάγματα, με το 3ο Τάγμα του Συντάγματος να βρίσκεται το πρωί της 28ης Οκτωβρίου στη περιοχή του Πενταλόφου Κοζάνης κινούμενο προς το Επταχώρι. Όμως το Γενικό Στρατηγείο (ΓΣ) και το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) αντιμετώπισαν τον μεγάλο κίνδυνο που διαγραφόταν για την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία με ρεαλισμό, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Ώθησαν με σπουδή προς την περιοχή της Πίνδου όσες δυνάμεις επιστρατεύονταν (χωρίς να ενδιαφέρονται για την τήρηση των οργανικών δεσμών) προκειμένου: α) να φράξουν τις κύριες οδεύσεις που οδηγούσαν προς το Νεστόριο, τη Νεάπολη (Κοζάνης), τα Γρεβενά και το Μέτσοβο, β) να καλύψουν τη Δυτική Μακεδονία και τον άξονα Καλαμπάκα – Ιωάννινα και γ) να μη αποκαλυφθεί το δεξιό πλευρό της VIII Μεραρχίας ΠΖ που αγωνιζόταν να αποκρούσει την Ιταλική επίθεση στην Ήπειρο, όπου και η κύρια προσπάθεια των Ιταλών. Ειδικότερα:
Το Γενικό Στρατηγείο (Αντιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος):
- Ανέθεσε -στις 31 Οκτωβρίου- στο Β’ Σώμα Στρατού (Σ.Σ.) τη διεύθυνση των επιχειρήσεων στην Πίνδο, με αποστολή να εξασφαλίσει τη σταθεροποίηση του μετώπου, τον σύνδεσμο με την VIII Μεραρχία, τη μη περαιτέρω διεύρυνση του θύλακα και την προπαρασκευή επιθετικών ενεργειών με σκοπό να απειλήσει τις εχθρικές συγκοινωνίες στη κοιλάδα του Σαραντάπορου και στα νώτα των εχθρικών δυνάμεων στη κοιλάδα του Αώου.
- Ενίσχυσε το Β’ ΣΣ με την Ταξιαρχία Ιππικού που συγκεντρωνόταν στην περιοχή Γρεβενών (αρχικά επρόκειτο για το στρατηγείο της Ταξιαρχίας, μία Ίλη και μία πυροβολαρχία).
- Προώθησε εσπευσμένα τη Μεραρχία Ιππικού από τη Θεσσαλονίκη στην περιοχή του Μετσόβου προκειμένου να καλύψει από νότο τον άξονα Ιωάννινα – Καλαμπάκα και να αποκαταστήσει σύνδεσμο με το Β’ ΣΣ και την VIII Μεραρχία.
Το ΤΣΔΜ, στο οποίο υπαγόταν το Απόσπασμα Δαβάκη:
- Προώθησε διάφορα μεμονωμένα τάγματα, ίλες ιππικού και πυροβολαρχίες από διάφορα σημεία προς τις διαβάσεις της Πίνδου.
- Ανέθεσε στην Ι Μεραρχία (που του διατέθηκε από το Γενικό Στρατηγείο στις 28 Οκτωβρίου) την άμυνα του Τομέα της Πίνδου.
Η Ι Μεραρχία
- Ο διοικητής της Ι Μεραρχίας στρατηγός Βραχνός, από το απόγευμα της 30ης Οκτωβρίου, εγκατέστησε το στρατηγείο του στο Επταχώρι και ανέλαβε τη διοίκηση όλων των δυνάμεων που βρίσκονταν ή έφθαναν στην Πίνδο (εκείνη τη στιγμή μόνο των δυνάμεων του Αποσπάσματος Πίνδου).
- Ανασυγκρότησε τις δυνάμεις του Αποσπάσματος Πίνδου και από την 1 Νοεμβρίου ανέλαβε την εκτέλεση αντεπίθεσης στις κατευθύνσεις Επταχώρι – Λυκοράχη – Οξυά και Κούτσουρο – Ταμπούρι – Γύφτισα, δηλαδή προς το αριστερό πλευρό της Τζούλια που προήλαυνε ακάθεκτη προς νότο.
Η Μάχη της Πίνδου. Σημειώνονται με κόκκινο οι κατευθύνσεις επιθέσεως της Ιταλικής Μεραρχίας Αλπινιστών και με μπλε των Ελληνικών δυνάμεων κατά την επιθετική τους επιστροφή.
Το Β’ Σώμα Στρατού αποφάσισε όπως:
- Η V Ταξιαρχία ΠΖ να καταλάβει τη διάβαση της Αρένας (μεταξύ Επάνω και Κάτω Αρένας) για να καλύψει το αριστερό της ΙΧ Μεραρχίας του Γ’ ΣΣ.
- Η Ι Μεραρχία να απαγορεύσει τις οδεύσεις προς τη Νεάπολη Κοζάνης.
- Η Ταξιαρχία Ιππικού να απαγορεύσει τις οδεύσεις από τη Σαμαρίνα προς τα Γρεβενά και να απειλήσει τα νώτα των εχθρικών δυνάμεων που ενεργούσαν προς το Δίστρατο.
- Μετά τη σταθεροποίηση του μετώπου και την εξασφάλιση των διαβάσεων, να αναλάβει επιθετικές επιχειρήσεις στην κατεύθυνση Επταχώρι – Κεράσοβο για την αποκοπή και συντριβή των εχθρικών δυνάμεων που κινούνταν προς τη Σαμαρίνα και το Μέτσοβο.
Η Ελληνική αντεπίθεση
Με βάση τις παραπάνω αποφάσεις:
- Η V Ταξιαρχία ΠΖ κατέλαβε την 1 Νοεμβρίου το ύψωμα Σούφλικας και τη διάβαση της Αρένας και εξασφάλισε το αριστερό πλευρό της ΙΧ Μεραρχίας. Στις 8 Νοεμβρίου κατέλαβε το ύψωμα Σταυρός στον Γράμμο και συνέχισε να κινείται στη μεθόριο για την πλήρη αποκατάσταση του εθνικού εδάφους στον τομέα της.
- Η Μεραρχία Ιππικού, εισερχόμενη από τις 3 Νοεμβρίου τμηματικά στη μάχη, εξασφάλισε από βορρά τον άξονα Ιωάννινα – Καλαμπάκα και στις 4 Νοεμβρίου ανακατέλαβε τη Βωβούσα.
- Η Ι Μεραρχία, ενισχυόμενη προοδευτικά με νέες δυνάμεις και συνεχίζοντας την αντεπίθεση που εκτόξευσε την 1 Νοεμβρίου για κατάληψη των υψωμάτων που δεσπόζουν βόρεια και νότια της κοιλάδας του Σαραντάπορου, πέτυχε μέχρι τις 3 Νοεμβρίου να καταλάβει τα χωριά Λυκοράχη και Φούρκα, καθώς και το ύψωμα Ταμπούρι. Στις 8 Νοεμβρίου κατέλαβε το χωριό Πουρνιά και τα υψώματα Κλέφτης και Νταλιάπολη, περιορίζοντας τους Ιταλούς στην κορυφή του Σμόλικα.
- Η Ταξιαρχία Ιππικού κατέλαβε την 1 Νοεμβρίου το ύψωμα Σκούρτζα και τον αυχένα προς το ύψωμα Αννίτσα και εξασφάλισε έτσι τις οδεύσεις που οδηγούσαν στα Γρεβενά. Στις 3 Νοεμβρίου κατέλαβε τη Σαμαρίνα. Ύστερα από σκληρούς αγώνες που διεξήγαγε στην περιοχή νότια της Σαμαρίνας και σε συνδυασμό με την πίεση που εξασκούταν επί της «Τζούλια» βορειότερα, εκτόπισε στις 8 Νοεμβρίου τους Ιταλούς από το Δίστρατο.
Η συνέχιση της Ελληνικής αντεπίθεσης έφερε τη Μεραρχία «Τζούλια» σε δεινή θέση. Ως μόνη οδός ανεφοδιασμού και διαφυγής των Αλπινιστών απέμεινε το ορεινό δρομολόγιο βόρεια του ποταμού Αώου (Δίστρατο – Άρματα – Πάδες – Ελεύθερο – Κόνιτσα), μέσω του οποίου άρχισαν να συμπτύσσονται στις 6 Νοεμβρίου προς τη Κόνιτσα, δίνοντας σκληρούς αγώνες για την αποφυγή της πλήρους κύκλωσης από τις δυνάμεις της Ι Μεραρχίας που προωθούνταν προς την κατεύθυνση της Κόνιτσας και της Μεραρχίας Ιππικού που τους πίεζαν από νότο. Για την απαγκίστρωση της Μεραρχίας «Τζούλια» από την Ελληνική ηλάγρα, έσπευσε σε βοήθεια της η Μεραρχία «Μπάρι», σύνταγμα της οποίας εγκαταστάθηκε στη κοιλάδα του Σαραντάπορου, πλησίον του χωριού Πουρνιά. Στις 10 Νοεμβρίου δυνάμεις της Ι Μεραρχίας που ενεργούσαν από την περιοχή του υψώματος Κλέφτη και της Μεραρχίας Ιππικού που έρχονταν από νότο, συνάντησαν δυτικά του χωριού Ελεύθερο φάλαγγα του 8ου Συντάγματος Αλπινιστών την οποία και κατέστρεψαν συλλαμβάνοντας 700 αιχμαλώτους. Η Μεραρχία «Τζούλια» τελικά διέφυγε του κλοιού, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα στη συνέχεια, έπαψε να αποτελεί αξιόλογη μονάδα.
Στις 13 Νοεμβρίου οι Ελληνικές δυνάμεις είχαν καταλάβει όλες τις συνοριακές διαβάσεις στον τομέα της Πίνδου και από τις 14 Νοεμβρίου συνέχισαν τις επιχειρήσεις εντός της Αλβανίας.
Η μάχη «Μόροβας – Ιβάν»
Η Ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας εξελίχθηκε σε τρεις άξονες:
- Στον παραλιακό, προς Ηγουμενίτσα – Παραμυθιά.
- Στο κεντρικό, προς Καλπάκι – Ιωάννινα, στον οποίο οι Ιταλοί τοποθέτησαν και τη κυρία τους προσπάθεια, και
- Προς την Πίνδο, για τη διάνοιξη των διαβάσεων προς τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία και την υπερκέραση από ανατολικά των δυνάμεων που αμύνονταν στην Ήπειρο.
Στη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, οι Ιταλοί τήρησαν αμυντική στάση, κατέχοντας με ισχυρές δυνάμεις την φύσει ισχυρή τοποθεσία «Μόροβας – Ιβάν» που καλύπτει το υψίπεδο της Κορυτσάς από ανατολικά, την οποία είχαν οργανώσει αμυντικά από το 1939. Οι Ιταλικές δυνάμεις που βρίσκονταν στη περιοχή του υψιπέδου της Κορυτσάς ήταν η 49η Μεραρχία «Πάρμα», η 19η Μεραρχία «Βενέτσια» και η 29η Μεραρχία «Πιεμόντε», ενώ βορειότερα της Κορυτσάς, βρισκόταν η 53η Μεραρχία «Αρέτζο».
Η ευθύνη της άμυνας της ΒΔ Μακεδονίας είχε ανατεθεί στο Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ), που διέθετε τα Β’ και Γ’ Σώματα Στρατού. Οι δυνάμεις που είχαν προεπιστρατευθεί και βρίσκονταν στην αμυντική τοποθεσία στη ΒΔ Μακεδονία, ήταν η ΙΧ Μεραρχία του Β’ ΣΣ και η IV Ταξιαρχία ΠΖ του Γ’ ΣΣ, η οποία στις 4 Νοεμβρίου 1940 αναπτύχθηκε σε μεραρχία υπό την ονομασία XV Μεραρχία ΠΖ.
Με βάση οδηγίες του ΓΕΣ που είχαν εκδοθεί στις 16 Σεπτεμβρίου, τα Β΄ και Γ΄ ΣΣ θα έπρεπε σε περίπτωση Ιταλικής επιθέσεως, πέρα από την εξασφάλιση της τοποθεσίας ΙΒα, να αναπτύξουν και περιορισμένη επιθετική δράση προκειμένου να αγκιστρώσουν εχθρικές δυνάμεις στον τομέα τους, αλλά και να καταλάβουν ορισμένα εδάφη εντός της Αλβανίας που θα διευκόλυναν τη διεξαγωγή μελλοντικών επιχειρήσεων προς το υψίπεδο της Κορυτσάς. Σε εκτέλεση αυτών των διαταγών, από τις 1-6 Νοεμβρίου η ΙΧ Μεραρχία και η IV Ταξιαρχία ΠΖ (από 4/11 XV Μεραρχία), ενήργησαν επιθετικά και μετέφεραν την Ελληνική διάταξη πέραν των συνόρων, δημιουργώντας τη βάση εξορμήσεως για την κατάληψη της Μόροβας.
Παράλληλα, το ΓΣ αποβλέποντας στην κατάληψη και την ευρεία εξασφάλιση του υψιπέδου Κορυτσάς, άρχισε να προσανατολίζει μεγάλες δυνάμεις προς τη βορειοδυτική Μακεδονία, προκειμένου να αναληφθούν επιθετικές επιχειρήσεις για την κατάληψη του ορεινού όγκου της Μόροβας και του συγκοινωνιακού κόμβου της Κορυτσάς. Κατόπιν τούτου:
- Διέθεσε την ΧΙ Μεραρχία (Θεσσαλονίκη) στο ΤΣΔΜ.
- Αποφάσισε την παραμονή της Χ Μεραρχίας (Βέροια) υπό το Γ’ ΣΣ.
- Από τις 3 Νοεμβρίου άρχισε να μετακινεί τη ΧΙΙΙ Μεραρχία από την Αλεξανδρούπολη προς τη Δ. Μακεδονία. (Σημείωση: Το ΓΕΣ εκτιμώντας ότι με τη κήρυξη του πολέμου πιθανό να ήταν δυσχερής η μεταφορά της ΧΙΙΙ Μεραρχίας στην Ηπειρωτική Ελλάδα από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου στα οποία επιστρατευόταν, λόγω των Ιταλικών υποβρυχίων που περιπολούσαν στο Αιγαίο, είχε προβεί σε προεπιστράτευση της Μεραρχίας και την είχε μεταφέρει στην Αλεξανδρούπολη).
- Προώθησε την XVII Μεραρχία από τη Θεσσαλονίκη προς τη Δ. Μακεδονία (αρχικά προοριζόταν για το μέτωπο προς τη Βουλγαρία).
Μετά την αναχαίτιση της Ιταλικής επίθεσης στην Ήπειρο και την Πίνδο, το Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε να μετακινήσει τον όγκο των Ελληνικών δυνάμεων δυτικά της Πίνδου και να εξασφαλίσει τον ανεφοδιασμό τους μέσω της εγκάρσιας οδού Κορυτσά – Ερσέκα – Μέρτζανη – Ιωάννινα. Επιπλέον, η κατοχή της υπόψη οδού έδινε τη δυνατότητα στην Ελληνική Διοίκηση να μετακινεί ευχερώς τις δυνάμεις της από το Θέατρο Επιχειρήσεων της ΒΔ Μακεδονίας στο Θέατρο Επιχειρήσεων της Ηπείρου και αντιστρόφως. Για την υλοποίηση των παραπάνω αποφάσεων, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία μέχρι τις 13 Νοεμβρίου η στρατηγική συγκέντρωση του Ελληνικού Στρατού με σκοπό την ανάληψη από τις 14 Νοεμβρίου μεγάλων επιθετικών επιχειρήσεων για την κατάληψη της τοποθεσίας Μόροβα – Ιβάν και του συγκοινωνιακού κόμβου της Κορυτσάς.
Διάταξη αντιπάλων στις 13 Νοεμβρίου 1940
Η γενική διάταξη των Ελληνικών δυνάμεων στις 13 Νοεμβρίου ήταν η εξής:
- Ήπειρος: Το Α’ ΣΣ (Αντιστράτηγος Δεμέστιχας Παναγιώτης) με την VIII Μεραρχία και τη Μεραρχία Ιππικού σε επαφή με τον εχθρό και τη ΙΙ Μεραρχία κινούμενη προς τη ζώνη των επιχειρήσεων δια μέσου του Μετσόβου.
- Πίνδος: Το Β’ ΣΣ (Αντιστράτηγος Παπαδόπουλος Δημήτριος) με τη Ι Μεραρχία, τη V Ταξιαρχία και τη Ταξιαρχία Ιππικού.
- Βορειοδυτική Μακεδονία: Το Γ’ ΣΣ (Αντιστράτηγος Τσολάκογλου Γεώργιος) με τις ΙΧ, Χ και XV Μεραρχίες.
- Τα Β’ και Γ’ ΣΣ υπάγονταν στο ΤΣΔΜ, το οποίο επιπλέον διέθετε ως εφεδρεία τις ΧΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες.
- Γενικές εφεδρείες Αρχιστράτηγου:
- Η ΙΙΙ Μεραρχία στη περιοχή Άρτας Φιλιππιάδας
- Η IV Μεραρχία και η XVI Ταξιαρχία στην περιοχή Τρίκαλα – Καλαμπάκα – Κουτσούφλιανη
- Η V Μεραρχία στη Θεσσαλονίκη
- Η XVII Μεραρχία στην Κοζάνη
Αυτές ήταν και οι δυνάμεις που αναπτύχθηκαν μέχρι το τέλος των επιχειρήσεων στο Αλβανικό Μέτωπο. Σε αυτές θα προστεθεί στις 6 Φεβρουαρίου 1941 η VI Μεραρχία (Σερρών). Στις 2 Δεκεμβρίου η XVI Ταξιαρχία θα αναπτυχθεί σε Μεραρχία, με την ονομασία XVI Μεραρχία Πεζικού. Συνολικά 14 Μεραρχίες Πεζικού και 1 Μεραρχία Ιππικού στην οποία θα ενσωματωθεί και η Ταξιαρχία Ιππικού. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι στις 13 Νοεμβρίου 1940, από τις 13 Μεραρχίες και 2 ταξιαρχίες ΠΖ που έχουν προσανατολιστεί προς τα Θέατρα επιχειρήσεων της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας, 2 Μεραρχίες αποτελούν την εφεδρεία του ΤΣΔΜ και 4 Μεραρχίες και 1 Ταξιαρχία ΠΖ αποτελούν την εφεδρεία του Αρχιστρατήγου.
Επιπλέον των παραπάνω, το ΓΣ αποβλέποντας σε εκμετάλλευση τυχόν επιτυχίας μετά την κατάληψη του υψιπέδου Κορυτσάς, διέταξε στις 14 Νοεμβρίου τη συγκρότηση ταχυκίνητης εφεδρείας από τις Ομάδες Αναγνωρίσεως VI, VII, XII και Δ’ του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ), και την ταχεία προώθηση αυτών στην περιοχή της Φλώρινας.
Το σχέδιο του Γ’ ΣΣ προέβλεπε επίθεση σε τρεις κατευθύνσεις, με δύναμη Μεραρχίας σε κάθε κατεύθυνση, με σκοπό τηn κατάληψη του ορεινού όγκου της Μόροβας και του υψιπέδου Κορυτσάς. Η Κυρία Προσπάθεια τοποθετήθηκε αριστερά και απέβλεπε στη διάνοιξη της ορεινής διάβασης της Ντάρζας (από το όνομα του ομώνυμου χωριού). Η τοποθέτηση της Κυρίας Προσπάθειας δεξιά, για τη διάνοιξη της πεδινής διάβασης Τσαγκόνι, (σχηματίζεται από τις βόρειες απολήξεις της Μόροβας και του υψώματος Ιβάν) από την οποία και διερχόταν και οδός καλής βατότητας που οδηγούσε από τη Κρυσταλλοπηγή στη Κορυτσά, αποκλείστηκε επειδή λόγω του πεδινού του εδάφους, ήταν ευχερής η χρησιμοποίηση των Ιταλικών αρμάτων εναντίον των Ελληνικών δυνάμεων.
Η επίθεση του Γ’ ΣΣ για τη διάσπαση της τοποθεσίας Μόροβα – Ιβάν και την κατάληψη του υψιπέδου της Κορυτσάς, άρχισε στις 14 Νοεμβρίου 1940 και σημείωσε σημαντική πρόοδο. Στο αριστερό, όπου και η Κυρία Προσπάθεια του Γ’ ΣΣ, επιτέθηκε η Χ Μεραρχία με αποστολή τη διάνοιξη της διάβασης της Ντάρζας. Στο κέντρο ενήργησε η ΙΧ Μεραρχία με αποστολή να καταλάβει την κύρια κορυφογραμμή της Μόροβας και να υποβοηθήσει την ενέργεια της Χ προς τη Ντάρζα και στο δεξιό επιτέθηκε η XV Μεραρχία από τη χερσόνησο Πυξός προς το ύψωμα Ιβάν, που αποτελούσε το κλειδί της διάβασης Τσαγκόνι.
Μάχη Μόροβας – Ιβάν
Όμως η ενίσχυση των Ιταλικών δυνάμεων με νέες δυνάμεις (2η Μεραρχία Αλπινιστών «Τρεντίνο»), το δυσπρόσιτο του εδάφους και οι πολύ κακές καιρικές συνθήκες, επιβράδυναν τον ρυθμό της επιθέσεως. Η παράταση των επιχειρήσεων υποχρέωσε το ΤΣΔΜ να εμπλέξει διαδοχικά στον αγώνα την ΧΙ Μεραρχία (στο αριστερό της Χ Μεραρχίας) και τη ΧΙΙΙ Μεραρχία (ανάμεσα στην ΙΧ και τη XV). Με διαταγή του ΓΣ οι Μεραρχίες Χ και ΧΙ αποτέλεσαν την Ομάδα Μεραρχιών «Κ» (ΟΜ «Κ») και τέθηκαν υπό τη διοίκηση του διοικητού του Δ’ ΣΣ (Καβάλας), Αντιστράτηγου Κοσμά Γεωργίου, ο οποίος συνοδευόμενος από το επιτελείο του έφθασε στις 19 Νοεμβρίου στη Ζώνη Επιχειρήσεων και ανέλαβε αυθημερόν τη διοίκηση της ΟΜ «Κ». Παράλληλα το ΓΣ προώθησε μέρος των εφεδρειών του προς το βόρειο τμήμα του Μετώπου. Κατόπιν τούτου η XVII Μεραρχία προωθήθηκε στη περιοχή Νεστορίου – Άργους Ορεστικού και η V Μεραρχία στην Πτολεμαΐδα.
Στη συνέχεια των επιχειρήσεων, η ΙΧ Μεραρχία ολοκλήρωσε στις 19 Νοεμβρίου την κατάληψη της κύριας κορυφογραμμής της Μόροβας και στις 21 Νοεμβρίου η ΟΜ «Κ» κατέλαβε το Ύψωμα 1878 που αποτελούσε το κλειδί της διάβασης Ντάρζας. Οι Ιταλοί μετά την ανατροπή τους από τη Μόροβα, τη νύκτα της 21/22 Νοεμβρίου άρχισαν να εκκενώνουν την Κορυτσά και να συμπτύσσονται ταχέως προς βορρά. Στις 22 Νοεμβρίου το Απόσπασμα Μπεγέτη της ΙΧ Μεραρχίας εισήλθε στην Κορυτσά. Την ίδια ημέρα η ΙΧ Μεραρχία προώθησε προφυλακές δυτικά της Κορυτσάς, η XV Μεραρχία κατέλαβε το ύψωμα Ιβάν και τη διάβαση Τσαγκόνι και η ΟΜ «Κ» κατέλαβε τη διάβαση Κιάφε Κιαρίτ και προώθησε τις δυνάμεις της στη γραμμή Μπομπόστιτσα – Καμένιτσα.
Η καταδίωξη του αντιπάλου δεν έγινε με την απαιτούμενη τόλμη και ταχύτητα, ίσως και εξ αιτίας της κόπωσης των Ελληνικών δυνάμεων από τις ιδιαίτερα σκληρές μάχες που διεξήχθησαν στο Ιβάν και τη Μόροβα, με αποτέλεσμα οι Ιταλικές δυνάμεις να διαφύγουν προς βορρά –μάλλον- ανενόχλητες. Η ισχυρή παρέμβαση του Γενικού Στρατηγείου προς τις διοικήσεις για απηνή καταδίωξη δεν είχε εμφανή αποτελέσματα. Η πρόωρος είσοδος του Χειμώνα, πρόλαβε τις δυνάμεις του Γ’ ΣΣ στην είσοδο του Πόγραδετς, όπου και σταθεροποιήθηκε το μέτωπο.
* Ο αναγνώστης μας κος Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος μας επεσήμανε ότι για την πασίγνωστη στους Έλληνες μεραρχία «Julia», (η οποία υφίσταται μέχρι σήμερα στον Ιταλικό Στρατό ως ταξιαρχία) η ιταλική εκφορά είναι «Γιούλια» και όχι «Τζούλια», όπως έχει επικρατήσει παρ’ ημίν.
Αναγνωρίζουμε την ορθότητα της διορθώσεώς του για την οποία και τον ευχαριστούμε θερμά. Επιλέγουμε να διατηρήσουμε στο κείμενο την εκφορά «Τζούλια» γιατί μετά από 75 χρόνια συνεχούς χρήσης, αυτή έχει πλέον καθιερωθεί και στην ελληνική ιστοριογραφία αλλά και στη συλλογική μας μνήμη. Μία τέτοια αλλαγή τη στιγμή αυτή θα προκαλούσε σύγχυση περισσότερο απ΄όσο θα υπηρετούσε την ακρίβεια.
Βελισάριος 
σημαντικη ημερα η σημερινη και επιτρεπει καποιες συμπληρωματικες σκεψεις.
Θα μου επιτρεψεις να διαφωνησω στο εισαγωγικο σημειωμα σχετικα με το σημειο της οργανωσης του ΕΣ.
«…που κατά την περίοδο πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οργάνωσαν τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις κατά τον πληρέστερο δυνατό τρόπο, ώστε να δύνανται να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά κάθε επιβουλή …»
εξηγω γιατι:
Ειναι ενδιαφερουσα η περιληψη των γεγονοτων στην εργασια, γιατι φερνει στην επιφανεια ενα προβλημα που ειχε υποτημηθει.
Την προσοχη μου τραβηξε η συνοπτικη αναφορα σε οτι αφορα τις δυναμεις και την κατασταση στην Αλβανια διαχρονικα. Θα ηθελα να παρατηρησω δυο πραγματα: 1ο) ο αιφνιδιασμος στην Πινδο, μπορουσε να ειχε αποφεχτει εαν ο Δαβακης απο την ειρηνικη περιοδο ειχε περισσοτερες μοναδες διαθεσημες. Η «Τζουλια» σιγουρα δεν θα καταφερνε να φτασει εκει που εφτασε ουτε να σπειρει πανικο στα Ελληνικα στρατηγεια. Η μετεπειτα αποστολη ολοκληρης της Μ. Ιππικου και των ΤγΠ που αποσπασματικα ειχαν τεθει διαθεσημα, ειναι χαρακτηριστικη περιπτωση της προσπαθειας να αντιμετωπιστει οπως, οπως, ενα σημαντικο λαθος στην ανατπυξη και διαταξη των ελληνικων δυναμεων απο την ειρηνικη περιοδο
(βλεπε χαρακτηριστικα και για την ηπειρο και το σχολια που παραθεσα στο συγκεκρημενο λινκ: https://belisarius21.wordpress.com/2015/06/27/%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%AC%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%AC%CE%BC%CF%85%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CF%80%CE%AF%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84/).
Προκειται για ενα λαθος που κινδυνεψε να κοστισει πολυ ακριβα εαν το 9ο σντ Αλπινιστων δεν το σταματαγε ο Αως ποταμος, που εντωμεταξυ απο τις βροχες ειχε ογκωθει και ειχε γινει αδιαβατος για μοναδες χωρις συλλογες γεφυρωσης. Τα παραπανω με κανουν να σκεπτομαι οτι δεν υπηρξε ικανοποιητικη συλλογη πληροφοριων, κοινώς «Intel», αλλα και ασχημη αξιολογηση της απειλης, και οτι το ρισκο με μονο 2 ΤγΠ εκει περα, ηταν τελικα εξαιρετικα μεγαλο, βλεποντας και την μετεπειτα αντιδραση και δεσμευση των ελληνικων δυναμεων που χρησιμοποιηθηκαν για να διορθωθει το αρχικο λαθος.
Απο εκει και περα το συγκεκρημενο λαθος επηρεασε στην ουσια και τις μετεπειτα επιλογες του ΤΣΔΜ, καθως η δεσμευση της Μ. Ιππικου που αποτελουνταν απο 4 Σντ, απο τα οποια το 1 αποτελουσε μοναδικο Μχ Σντ ολοκληρου του ΕΣ (δοθηκε σαν ενισχυση στην 8η ΜΠ γιατι και εκει υπηρξαν προβληματα), δεσμευοντας τελικα τα 3 Σντ με 12 ιλες ιππικου για την αντιμετωπιση της «Τζουλια», στην ουσια ειχε στερησει τον ΕΣ απο την μοναδικη Ταχυκινητη μεραρχια που διεθετε. Ετσι λοιπον η δημιουργια Ταχυκινητου αποσπασματος απο το ΤΣΔΜ την 14η νοεμβριου, συγκρησημο σε μεγεθος με ΤΞ των 2 Σντ Ιππικου (4 ομαδες αναγνωρισεως, 8 ιλες), δεσμευοντας 4 απο τις ομαδες αναγνωρισης μεραρχιων και ΣΣ αποτελεσε μια αλλη «πατεντα», για να αναπληρωθει η ελλειψη της, αποστερωντας απο αυτους του σχηματισμους τα «ματια» και τα αυτια» εστω και προσωρινα.
«…Η καταδίωξη του αντιπάλου δεν έγινε με την απαιτούμενη τόλμη και ταχύτητα, ίσως και εξ αιτίας της κόπωσης των Ελληνικών δυνάμεων από τις ιδιαίτερα σκληρές μάχες που διεξήχθησαν στο Ιβάν και τη Μόροβα, με αποτέλεσμα οι Ιταλικές δυνάμεις να διαφύγουν προς βορρά –μάλλον- ανενόχλητες…»
Προσωπικα πιστευω οτι αυτος ηταν ο ποιο καταλληλος ρολος για την Μεραρχια Ιππικου, αλλα εαν αυτη εντωμεταξυ εχει δεσμευτει για να λυθει το παραπανω σημαντικο προβλημα που δημιουργηθηκε εξαιτιας της διεισδυσης της «Τζουλια», και χρησιμοποιηθηκε στην συνεχεια απο το Α’ΣΣ στην ηπειρο και επιπλεον υστερα χρειαζεται και μια περιοδο αναπαυσης και ανασυγκροτησης, ειναι λογικο να μην ειναι αμεσα διαθεσημη για αυτον τον σκοπο.
Ο «λαγος» δεν ειχε να φοβηθει τον κινδυνο απο την «αλεπου» που ηταν απαραιτητη να τον κυνηγησει.
Υπο αυτες τις προϋποθεσεις, μαλλον ηταν αναγκαια η υπαρξη ηδη απο το 1939 μιας εταιρης Ταχυκινητης μεραρχιας.
Ειχε δικηο ο Παγκαλος που το 1926 ηθελε 2 μεραρχιες Ιππικου; μαλλον ναι!
Με βαση αυτα η συγκροτηση της 19ης Μχ τον φεβρουαριο του 1941 ηρθε με τρομακτικη καθυστερηση.
Με εκτιμηση
.και-
Επιτρέψτε μου ένα σχόλιο, γιατί είμαι βέβαιος ότι είστε άνθρωποι που εκτιμάτε την ακρίβεια: η ιταλική Μεραρχία λεγόταν Γιούλια (Julia), ήτοι Ιουλία, και όχι βέβαια Τζούλια (Giulia).
Αντιλαμβάνομαι ότι έχει επικρατήσει το δεύτερο, προφανώς επειδή διαβάσαμε την ιταλική λέξη σαν να ήταν αγγλική, αλλά οι ειδικοί τουλάχιστον θα έπρεπε να χρησιμοποιούν το ορθό.
https://en.wikipedia.org/wiki/3rd_Alpine_Division_Julia
Δεν νομίζω να ισχύει φίλε Αθανάσιε, γιατί η ιταλική γλώσσα δεν έχει φθόγγους που βγαίνουν από γράμματα όπως π.χ. -γ, -δ, –χ.
Κανείς Ιταλός δεν προφέρει στην γλώσσα του το -γ.
Ο/Η Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος λέει: 10/29/2015 στο 14:32
Εχεις, δικηο, αλλα ακομη και η ΔΙΣ χρησιμοποιει το ονομα «Τζουλια» στα βιβλια της για αυτην.
Αγαπητέ φίλε,
Η αλήθεια είναι ότι μας… αιφνιδίασες, καθώς η εκφορά αυτή της μεραρχίας είναι εδραιωμένη.
Μια μικρή έρευνα σε ιταλομαθείς φίλους, πάντως, επιβεβαιώνει ότι προφέρεται «Τζούλια» για την ονομασία Julia.
Ακούστε εδώ στο 0026: https://www.youtube.com/watch?v=jT-T9LfdGDI (ο,τι κυκλοφορεί για την φίλη μας την Γιούλια στο γιουτιούμπ αφορά την ορχήστρα της!)
Ότι το J στα ιταλικά παριστά το ημίφωνο γιοτ και όχι το τζ είναι γνωστό βέβαια, πρβλ. https://it.wikipedia.org/wiki/Jugoslavia.
Αυτά και ελπίζω να μην καταχράστηκα τον χώρο.
Αν και η προφορά της Μεραρχίας δεν άπτεται του ζητήματος της…επιθετικής επιστροφής, καμία απολύτως κατάχρηση.
Τώρα, επί της ουσίας του θέματος, προσωπικά δεν έχω άποψη – μιας και δεν ξέρω ιταλικά, αλλά το βιντέακι που επισημαίνετε είναι… εύγλωττο.
Αν μη τι άλλο, επιφυλάσσομαι να ψάξω περισσότερο, γιατί θα ήταν όντως εντυπωσιακό να έχει επικρατήσει επί 75 χρόνια λάθος ονομασία.
Αγαπητέ κ. Αναγνωστόπουλε,
Η μικρή έρευνα σε εμβριθέστερους ιταλομαθείς σε επιβεβαίωσε πλήρως.
Η γνωστή μας «Τζούλια» προφέρεται, λοιπόν, πράγματι «Γιούλια».
Μου λένε ότι είναι κάπως ασυνήθιστη λέξη στα ιταλικά, αλλά προφέρεται α λα Γιουβέντους.
Η παρατήρησή σας θα περάσει στο κείμενο άμεσα.
Σας ευχαριστούμε για τη διόρθωση!
Το J πράγματι χρησιμοποιείται ελάχιστα στα Ιταλικά. Ονοματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Friuli Venezia-Julia (ανατολικά της Περιφέρειας Venetto) αλλά δεν γνωρίζω αν στρατολογείτο αποκλειστικά από εκεί.
Ναι όντως έχει δίκιο ο φίλος Αθανάσιος.
Είχα μάθει ιταλικά παλαιότερα και γι’ αυτό ανέφερα τα περί -γ. Ρώτησα Ιταλό ο οποίος μου υπενθύμισε ότι στο ιταλικό αλφάβητο δεν υπάρχει το γράμμα -J επίσημα και πολύ λίγες λέξεις ξεκινάν από αυτό, όπως το Juventus. Είναι κάπως ανεπίσημο λοιπόν το γράμμα, άρα πράγματι η κανονική προφορά είναι Γιούλια.
Αγαπητέ Βελισάριε,
«Η μικρή έρευνα σε εμβριθέστερους ιταλομαθείς σε επιβεβαίωσε πλήρως».
Ελπίζω να μην τουφεκίστηκαν οι προηγούμενοι ιταλομαθείς! 😉
Να και η εκφώνηση από μπόκκα ιταλιάνα:
http://el.forvo.com/word/brigata_alpina_julia/#it
Πρόμαχε,
«Ονοματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Friuli Venezia-Julia (ανατολικά της Περιφέρειας Venetto) αλλά δεν γνωρίζω αν στρατολογείτο αποκλειστικά από εκεί».
Δεν το ήξερα αυτό, νόμιζα ότι ήταν κάποια ρωμαϊκή φαντασίωση του Μουσολίνι με την gens Iulia.
https://it.wikipedia.org/wiki/Gens_Giulia
Το θέμα είναι ότι και η επαρχία λέγεται Giulia: https://it.wikipedia.org/wiki/Friuli-Venezia_Giulia.
Εν πάση περιπτώσει.
Είναι όντως κάπως παράξενο που επικράτησε το Τζούλια. Στο κάτω κάτω, ούτε η ιταλομάθεια ήταν τόσο σπάνια, ενώ μας μείνανε και στον σβέρκο 3 χρόνια σαν δύναμη κατοχής.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία!
Ας πούμε ότι ελήφθησαν όλα τα προσήκοντα μέτρα 😀
Η ιταλομάθειά μου είναι μηδαμινή. Πλην όμως, το σχόλιο μου έδωσε λαβή για μία μικρή βιβλιογραφική παρουσίαση. Στο αμέσως προσεχές μέλλον. 🙂
Να πω κλείνοντας, ότι και εγώ δεν θεωρώ «λάθος» το Τζούλια ούτε είμαστε υποχρεωμένοι να προφέρουμε όπως οι Ιταλοί. Απλώς να γνωρίζουμε τα δεδομένα.
Mερικές παρατηρήσεις στι σχόλιο του φίλου + -, για την αξιολόγηση των ελληνικών ενεργειών στην Μάχη της Πίνδου:
α. Για τη χρήση της Μεραρχίας Ιππικού στην ελληνική αντεπίθεση: Η Μεραρχία αποτελούσε ταχυκίνητη εφεδρεία και όπως γενικά συνηθίζεται στις αμυντικές επιχειρήσεις, η επέμβαση της εφεδρείας εκεί όπου το αμυντικό μέτωπο κινδυνεύει είναι κλασσική περίπτωση χρήσης της.
β. Ομοίως για την Πίνδο: Η άμυνα γενικώς δεν αποτυγχάνει επειδή το (εμπρός) κλιμάκιο αποκρούσεως (εδώ το Απόσπ. Δαβάκη) δεν συγκράτησε κάπου τον εχθρό. Για αυτό υπάρχουν οι εφεδρείες που είναι οργανικό και ουσιωδέστατο κομμάτι της άμυνας και έτσι η επέμβασή τους καθόλου δεν αποτελεί ψόγο, εκτός αν υπονομεύεται καίρια ο σχεδιασμός του αμυνόμενου. Τέτοια υπονόμευση δεν συνέβη στην Πίνδο καθώς το βασικό σχέδιο του ΕΣ στην αρχή του πολέμου ήταν η απόκρουση της ιταλικής εισβολής και όχι η ετοιμασία για γενική επίθεση. Σε αυτό τον πρωταρχικό στόχο της άμυνας αφιερώθηκαν όσες εφεδρείες χρειάστηκαν και η μεραρχία ιππικού ήταν η πιο «γρήγορη» να επέμβει.
γ. Για τις εφεδρείες καθαυτές, το ΓΕΣ και τα ΣΣ ασφαλώς ήθελαν να ήταν περισσότερες και πιο προωθημένες αλλά υπήρχε το βασικό πολιτικό εμπόδιο, να μην «προκληθεί» η Ιταλία. Ο Παπάγος π.χ. μέχρι τέλους προσπαθούσε να πείσει τον Μεταξά να επιστρατεύσει την Ι Μεραρχία ώστε να τη στείλει όλη προς την Πίνδο αλλά δεν στάθηκε δυνατόν. (Πετύχαμε πάντως πιστεύω την χρυσή τομή μεταξύ ειρηνικής διαβίωσης και πολεμικής προετοιμασίας).
δ. Δεν υπήρξε κάποια τύχη στην απόκρουση της Julia. Εξ αρχής η κίνησή της σε βάθος, με ακάλυπτα πλευρά και με αντίπαλο τον δραστήριο ΕΣ που αγρυπνούσε, ήταν παράτολμη. Με δύναμη μόλις 5 ταγμάτων και ανεπαρκή εφοδιασμό, απλώς δεν μπορούσε να επιτύχει υπερκερωτικό ελιγμό τέτοιας έκτασης και βάθους, της έλλειπε η ισχύς, πώς να το πούμε πιο απλά. Το δε 9ο Σύνταγμα της Julia που αναφέρεται στο σχόλιο, δεν σταμάτησε στον Αώο μόνο επειδή δεν διέθετε γεφυροσκευή (άλλο ένα δείγμα έλλειψης ισχύος) αλλά και από την ικανή ελληνική άμυνα της άλλης όχθης (Απόσπασμα Αώου).
ε. Επίσης, δεν υπήρξε «πανικός» στα ελληνικά στρατηγεία παρά μόνο η επισήμανση του πιθανού κινδύνου. Από την 31 Οκτ. ήδη, είχαν δοθεί από το ΓΕΣ διαταγές για αντεπίθεση.
στ. Το σχόλιο για τη συγκρότηση του «Ταχυκίνητου αποσπάσματος απο το ΤΣΔΜ την 14η νοεμβρίου» που στέρησε «μάτια και αυτιά», μάλλον δεν το κατάλαβα καλά. Αν μιλάμε για την περιοχή της επιχείρησης προς Κορυτσά, εκείνη την ημέρα ήταν το ΓΕΣ που διέταξε τέτοια συγκρότηση και αυτό από 4 Ομάδες Αναγνωρίσεως προερχόμενες από δυνάμεις της Μακεδονίας και γενικής εφεδρείας και όχι των σχηματισμών που επιτίθεντο προς Κορυτσά. Ενισχύθηκε λοιπόν η ικανότητα αναγνώρισης και δεν μειώθηκε, μάλιστα πριν την κατάληψη της πόλης διατέθηκε επιπλέον και επιλαρχία του 1ου Σ.Ι.
Συναφώς, η καθυστέρηση στην εκμετάλλευση προς Κορυτσά και βορείως, δεν οφείλεται στην μάχη της Πίνδου ούτε στο Ιππικό, (το οποίο σημειωτέον επιβάρυνε πολύ τους προβληματικούς ελληνικούς εφοδιασμούς). Μέρος της εξήγησης υπάρχει σε σχετική αναφορά του Δκτή του Γ΄ ΣΣ που κατέλαβε την Κορυτσά. Αναφέρει την πολύ επιφυλακτική στάση των διοικήσεων για την ταχεία εκμετάλλευση, λόγω της ανησυχίας που προκαλούσε σε ένα στρατό χωρίς Α/Τ όπλα η χρήση εχθρικών αρμάτων σε κατάλληλο έδαφος.
Σε σχέση με την μη εκμετάλλευση της επιτυχίας στην Κορυτσά, ο τότε υπηρετών στο ΓΣ Ταγματάρχης Παπαθανασιάδης, αναφέρει ότι ο Αρχιστράτηγος όφειλε να διευθύνει την μάχη εκ του σύνεγγυς και να λάβει απόφαση άμεσης δίωξης του εχθρού. Βάσει των από της ειρήνης επεξεργασθέντων σχεδίων δεν προβλέπονταν ευρέως μια τέτοια μεγάλη εκμετάλλευση και λέει χαρακτηριστικά ότι το συντηρητικό πνεύμα της ήσσονος φιλοδοξίας διείπε τις εκδοθείσες διαταγές του. Επίσης, το Γ΄ ΣΣ όρισε ως διοικητή της μονάδας άμεσης εκμετάλλευσης συνταγματάρχη γνωστό για την έλλειψη χαρισμάτων για μια τέτοια ευρεία αποστολή.
@Ο/Η ΚΛΕΑΝΘΗΣ λέει: 11/01/2015 στο 11:25
Καλημέρα! Σε ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις σου.
Επιθυμώ να τονίσω κάποια σημεία του προηγούμενου σχόλιου προς αποφυγής παρεξηγήσεων, ίσως μάλλον εξαιτίας μιας όχι καλής διατύπωσης από βιασύνη.
Ο αρχικός συσχετισμός στρατιωτικής ισχύος την 27η Οκτωβρίου του 1940, παραμονές της έκρηξης του πολέμου, στον τομέα του αποσπάσματος Πίνδου ήταν συνοπτικά: Ιταλία: 5 Τγ αλπινιστών, 1 Τγ αλβανικού ορεινού πεζικού, συνολικά 6 ΤγΠ, 36 ορειβατικά πυροβόλα των 75/100χλς του μεραρχιακού Σντ Πυροβολικού. Ελλάδα: 51ο Σντ Πζ (-), των 2 ΤγΠ (Σημ. το 3ο ΤγΠ του Σντ δεν είχε προ-επιστρατευτεί και αναπτυχτεί στον τομέα της Πίνδου από την ειρηνική περίοδο, αλλά λίγο πριν την έναρξη του πολέμου στην έδρα του Σντ, και την 28η Οκτωβρίου ήταν ακόμη καθοδόν προς το επταχώρι. Στην συνέχεια κατά την μετακίνηση του, χάθηκε στον δρόμο, και έφτασε καθυστερημένα στο μέτωπο), 6 ορειβατικά των 65/75χλς (ουλαμός συνοδείας του Σντ, Πρβ των 75χλς αντί της αρχικής προβλεπόμενης μρ ορειβ. των 75χλς), 1 ουλαμό ιππικού. Δηλαδή έτσι απλά, «με το μάτι», μιλάμε για 3 προς 1 ποσοτική ανωτερότητα ιταλικών δυνάμεων έναντι του Δαβάκη. Το απόσπασμα Πίνδου εγκαταστάθηκε στην γραμμή άμυνας μεταξύ 1ης και 10ης Σεπτεμβρίου του 1940 (πηγή: ο ελληνο-ιταλικός πόλεμος 1940-1941, η ιταλική εισβολή (28/10-13/11/1940) της ΔΙΣ).
Είναι δυνατόν να μπορέσει αυτός ο άνθρωπος να τα κατάφερνε απέναντι σε τέτοιο συσχετισμό ισχύος; Εσύ ο ίδιος τονίζεις την ανάγκη που είχε εντοπιστεί, στην μετακίνηση όλης της 1ης ΜΠ στην Πίνδο από πριν. Τώρα από τα 10 Τγ ΠΖ και ιππικού της 1ης στα μόλις 2 του Δαβάκη υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα ισχύος εκεί, δεν νομίζεις και εσύ;
Και η ακόλουθη ερώτηση είναι εύλογη: Γιατί επέτρεψαν να υπάρξει τέτοιος, καθ’ όλα αρνητικός συσχετισμός ισχύος, πέρα από κάθε έννοια λογικής, αλλά και αρχών στρατηγικής, στο Β’ΣΣ; ..αλλά ακόμη και ο Παπάγος στην Αθήνα; Ήξεραν; Ή δεν ήξεραν τι είχαν απέναντι τους; Και στις δυο περιπτώσεις δεν μπορεί να υποστηριχτεί, με βάση τα γνωστά ιστορικά στοιχεία, ότι υπήρξε σωστός σχεδιασμός και ανάπτυξη δυνάμεων και ότι δεν υποτιμήθηκε το συγκεκριμένο αμυντικό πρόβλημα.
Η δικαιολογία, γιατί περί αυτού πρόκειται, ότι δεν ήταν δυνατόν να ενισχυθεί εκεί μπροστά ο Δαβάκης που έφτασε μόλις τον Σεπτέμβριο του 1940 (!) στην Πίνδο μαζί με τα 2 ΤγΠ (γιατί όχι και το 3ο;), για την πρόκληση αντιδράσεων, δεν ευσταθεί όταν υπάρχει το συγκεκριμένο προηγούμενο με το 5/42ο Σντ Ευζώνων που επιστρατεύτηκε και δόθηκε στην 8η ΜΠ σαν ενίσχυση! Δεν θα έπρεπε να ισχύει για αυτόν η ίδια λογική; Τελικά και το συγκρότημα του, που, από το πουθενά, την 1η Σεπτεμβρίου εμφανίστηκε κοντά στα σύνορα δεν μπορούσε να θεωρηθεί ότι αποτέλεσε «αιτία πρόκλησης»; Και σε τελική ανάλυση, η ουσία είναι ότι, στην Πίνδο πρόκειται τελικά για μια ενίσχυση της τάξεως μόλις 2 ΤγΠ και λίγα επιπλέον ορειβατικά. Προσωπικά θεωρώ ότι πρόκειται για μια απερισκεψία συγκρίσιμη με εκείνης της «εξέχουσας» του Αύγουστου του 1922, αν όχι χειρότερη.
Είναι λογικό ύστερα ότι:
«..Το ΓΣ, ανησυχούν δια την δυσμενή εξέλιξη της κατάσταση εις την Πίνδο, αποφάσισε κατά την 29ην Οκτωβρίου όπως ωθηθεί η Μεραρχία Ιππικού (μείον 3ο Σντ Ιππικού) εις Κοζάνη, υπό του ΤΣΔΜ και επισπευτεί η προώθησης της διοικήσεως της 1ης Μεραρχίας, εις Επταχώρι, ίνα αναλάβει υπό τα διαταγάς της πάσας τας εν περιοχή Πίνδου αγωνιζομένας δυνάμεις…» (πηγή: ο ελληνο-ιταλικός πόλεμος 1940-1941, η ιταλική εισβολή (28/10-13/11/1940) της ΔΙΣ).
Τώρα να κάτσω να αναφέρω αναλυτικά όλες τις δυνάμεις του ΕΣ που διατέθηκαν για να καλυφτεί το λάθος αυτό, το σημαντικό λάθος ανάπτυξης δυνάμεων, νομίζω είναι περιττό. Συνοπτικά, κατά την προσωπική μου εκτιμηση, για να κλείσει η «τρύπα» στο μέτωπο, χρησιμοποιήθηκαν περίπου 12 ΤγΠ και 13 από τις 16 ίλες της Μεραρχίας Ιππικού, αλλά και τουλάχιστον 3 μεραρχιακές Ομάδες Αναγνωρίσεως του ΤΣΔΜ, δηλαδή άλλες 6 ίλες, αυξάνοντας τις σε 22 τις ίλες ιππικού. Για ένα λάθος, που εάν είχε γίνει μια σωστή εκτιμηση της κατάστασης και των αντίπαλων δυνάμεων, ο Δαβάκης θα έπρεπε να έχει σαν ελάχιστη διαθέσιμη άμεση δύναμη 4-6 ΤγΠ και τουλάχιστον 20 πυροβόλα από πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Τώρα, είναι δυνατόν να μην μιλάμε για μια σημαντική έλλειψη στην Πίνδο; Είναι δυνατόν να ρισκάρεις την ίδια την ύπαρξη της 8ης ΜΠ και όλης της ηπείρου, να βρεθεί απομονωμένη από την υπόλοιπη κεντρική και βόρεια Ελλάδα, εάν έπεφτε το Μέτσοβο στα χέρια των αλπινιστών, για μια χούφτα Τγ που ήταν απαραίτητα, έτσι ώστε ο Δαβάκης να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την απειλή πριν αυτή αποτελέσει έναν σημαντικό δυνητικό κίνδυνο για όλο το μέτωπο; Όπως χαρακτηριστικά υποδεικνύουν και κάποια από τα μηνύματα και υπομνήματα της εποχής στην παραπάνω πηγή.
Τώρα, είναι δυνατόν ο Κατσιμήτρος, που πρέπει να είναι συγκεντρωμένος να αντιμετωπίσει τις ιταλικές δυνάμεις στην γραμμή αντίστασης ελαίας – καλαμά, να κοιτάει ταυτόχρονα με το αριστερό μάτι τι συμβαίνει στην παραλία, από τον φόβο μην χάσει την Πρέβεζα και τον οδικό κόμβο της Φιλιππιάδας, και ξαφνικά να πρέπει με την άκρη του δεξιού ματιού να ελέγχει και το τι γίνεται στην Πίνδο, όταν θα έπρεπε να είναι αποκλειστικά το Β΄ΣΣ που να ασχολείται αποκλειστικά με εκείνη την γεωγραφική περιοχή; Ποσά πράγματα ταυτόχρονα θα έπρεπε να κάνει ο μέραρχος; Και με τι διαθέσιμες δυνάμεις;
Συμφωνώ απόλυτα ότι πρόκειται για τολμηρή κίνηση εκείνη της «Julia», και μάλιστα έχω υποστηρίξει και σε άλλο σημείο ότι πράγματι, εάν ήθελαν να έχουν σημαντικά ποσοστά επιτυχίας σε αυτόν τον σκοπό, ήταν λογικό να χρησιμοποιηθεί ένας μεγαλύτερος αριθμός δυνάμεων. Κατά ελάχιστον, υποστήριξα, επιπλέον 1 Σντ Πζ ήταν απαραίτητο, ενώ γνωρίζω ότι για εσένα ήταν απαραίτητο ολόκληρο ΣΣ για αυτόν τον σκοπό. Η ουσία είναι όμως ότι με αυτόν τον τρόπο, αιφνιδίασε! Και υποχρέωσε έτσι την διοχέτευση σημαντικών δυνάμεων για την απόκρουση της. Υποθετικά πάντα σκεπτόμενος, εάν η συγκεκριμένη μεραρχία δεν έκανε αυτήν την επιλογή, οι δυνάμεις που χρησιμοποιήθηκαν στην Πίνδο από την αρχή μπορούσαν να διατεθούν στο ΤΣΔΜ (Β’ & Γ’ ΣΣ) για επιθετικές επιχειρήσεις με κατεύθυνση την Κορυτσά από την 1η μέρα του πολέμου προκαλώντας αναστάτωση αυτήν την φορά στο ιταλικό στρατηγείο.
Η Μεραρχία Ιππικού όπως είναι γνωστό αποτέλεσε την μοναδική ταχυκίνητη εφεδρεία του ΕΣ. Δεν υπήρχε άλλη μονάδα που να μπορούσε να συγκριθεί με αυτήν σε αυτόν τον ρόλο. Ήταν η μόνη που μπορούσε να επιτύχει καταδίωξη εχθρού με την ταχύτητα που συνήθως απαιτούν οι περιστάσεις. Αλλά το ιππικό μπορεί να θεωρηθεί ένα ιδιαίτερα «εύθραυστο» όπλο. Δεν μπορώ να μην θυμηθώ ότι απέναντι σε οργανωμένη άμυνα, το ιππικό ήδη από τον Α’ΠΠ, το 1914, είχε δείξει τις αδυναμίες του και τα όρια του. Αποτέλεσε στην συνέχεια και μια αιτία, βάση της οποίας προικοδοτήθηκε με ΤΘ μέσα, μέχρι που άρχισε η σταδιακή και πλήρη μηχανοποίηση του από τους σημαντικότερους στρατούς της εποχής. Η ελληνική ΤΘ δεν τα είδε ποτέ μέχρι τον Δεκέμβριο του 1940. Η χρήση της στην Πίνδο, όμως δεν περιορίστηκε στο να κλείσει το ρήγμα, αλλά απέναντι σε εχθρικές δυνάμεις ταγμένες πλέον σε άμυνα, σε ορεινό περιβάλλον, της δόθηκε η εντολή να τους επιτεθεί. Δεν στάθηκε δυνατό να περιοριστεί στο να φράξει το ρήγμα, στο να υπάρξει υπομονή η 1η ΜΠ να ολοκληρώσει την επιστράτευση της και την ανάπτυξη της στο μέτωπο της Πίνδου, έτσι ώστε εκμεταλλευόμενη τη ποσοτική υπέροχη των περίπου 18-20 Τγ Πζ και ιππικού που ήταν σε θέση να συγκεντρωθούν στο μέτωπο να επιτύχει την σημαντική νίκη θρυμματίζοντας τον αντίπαλο. Σίγουρα, επετεύχθη το ίδιο, με την σταδιακή χρήση των μονάδων καθώς φτάνανε σταδιακά στο μέτωπο, αλλά με έναν συσχετισμό ισχύος υπέρ των ελλήνων σαφώς μικρότερο σε κάθε τομέα του μετώπου, και έτσι με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας του εγχειρήματος. Είχαμε και εδώ περισσότερο πόλεμο φθοράς παρά ελιγμού!
Τώρα υπάρχει και κάτι άλλο που οι περισσότεροι δεν έχουν παρατηρήσει. Τα σχέδια «ΙΒ» αναφέρονται σε διμέτωπο αγώνα έναντι Ιταλίας και Βουλγαρίας, και όχι μόνο έναντι της Ιταλίας. Κανείς δεν έκανε τον κόπο να κοιτάξει τι συνέβαινε παράλληλα τις ήμερες εκείνες στο άλλο μέτωπο, στην ανατολική Μακεδονία. Με την γενική επιστράτευση του ΕΣ, η Βουλγαρία επιστράτευσε και αυτή, και μάλιστα απέναντι στην γραμμή Μπέλες-Νέστος συγκέντρωσε τις γνώριμες, από το 1914, 6 με 7 μεραρχίες, και αυτές παρέμεναν επιστρατευμένες και αναπτυγμένες για περίπου όλον το μήνα τον Νοέμβριο. Στην συνέχεια αφού έλληνες και βούλγαροι «κοιτάχτηκαν στα μάτια» για αρκετές ημέρες, και κατανοήθηκε από αμφότερους ότι κανένας δεν είχε όρεξη για πολεμική σύγκρουση, οι βούλγαροι αποστράτευσαν και επέστρεψαν οι μονάδες τους στην ειρηνική σύνθεση και στις έδρες τους και οι έλληνες άρχισαν να απομειώνουν τους σχηματισμούς με πρβ και σντ. Αλλά όσο τα πράγματα εκεί ήταν όπως αναφέρθηκε, «να κοιταζόμαστε στα μάτια», το ΤΣΑΜ, στην ουσία έδωσε στο ΤΣΔΜ όλο το διαθέσιμο ιππικό ενός πλήρους ΣΣ των 3 ΜΠ, δηλαδή 4 Ομάδες Αναγνωρίσεως, με 8 ίλες! Νομίζω ότι είναι κατανοητή σε αυτό το σημείο ότι, η έλλειψη της Μεραρχίας Ιππικού, και το σφάλμα της Πίνδου, οδήγησε σε μια επιλογή που κάθε άλλο μπορεί να θεωρηθεί σαν η δέουσα.
Ελπίζω σε αυτό το σημείο ότι το προηγούμενο σχόλιο μου είναι ποιο κατανοητό.
Με εκτιμηση
.και-
@.+_
Μήπως γνωρίζεις πότε η “Τζούλια” κατέλαβε τους χώρους εξορμήσεως της;
@Ο/Η T.T. λέει: 11/02/2015 στο 17:39
Δεν εχω προσβαση σε μια πηγη, για να γνωριζω με ακριβια, αυτην την πληροφορια. Το αργοτερο, λιγες ωρες πριν απο την επιθεση. Γνωριζω ομως οτι η παρουσια της μεραρχιας, εξαιτιας της δραστηριοτητας και των προετοιμασιων των μοναδων της, ειχε εντοπιστει απο τα φυλακια του αποσπασματος Πινδου απο την 20η οκτωμβριου. Απεναντι στα φυλακια αρ.24 & 25, για παραδειγμα, ειχε αναπτυχτει απο ενας Λχ Αλπινιστων με πολυβολα, χωρις να γινεται μια ξεκαθαρη αναφορα απο το βιβλιο της ΔΙΣ (βλεπε προηγουμενο σχολιο μου) εαν επροκειτο για την ιδια ημερα ή αργοτερα.
.και-
Φίλε +-,
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ελληνικό σχέδιο άμυνας πέτυχε πλήρως και ο ΕΣ, πριν ακόμα τελειώσει η στρατηγική του συγκέντρωση, ήταν σε ευνοϊκή θέση να επιτεθεί σε όλο το μέτωπο, ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τι θέλεις τελικά να δείξεις. Επιμένεις να «βλέπεις» σοβαρές συνέπειες στρατηγικής σημασίας στην αρχική ανατροπή του Αποσπ. Δαβάκη που όμως δεν υπάρχουν. Αν υπήρχαν, θα μιλάγαμε για στρατηγική νίκη των Ιταλών στην Πίνδο. Προς αποφυγή και μόνο εντυπώσεων σε αναγνώστες που δε γνωρίζουν το θέμα, ας δούμε τις «συνέπειες» που αναφέρεις:
Πρώτον, περί απειλής του ελιγμού της Julia. Όπως εξηγήσαμε, τέτοιος ελιγμός σε βάθος 100 χιλιόμετρα (επί εδάφους) ακόμα και με ένα σύνταγμα επιπλέον (σύνολο 8 τάγματα) δε μπορούσε να απειλήσει πραγματικά τον ΕΣ. Δε θα αναλύσω πάλι το γιατί, κοίτα τον παλαιότερο διάλογό μας. Είναι αποστολή ανώτερου κλιμακίου (βλ. και γραπτά Δκτή VIII ΜΠ) Επιπλέον, πρώτα μελετάμε την ΔΜ και μετά τραβάμε γραμμές στο χάρτη. Περισσότερα στρατεύματα ίσον περισσότερο φαΐ και πυρομαχικά σε σταθερη βάση (και… γέφυρες).
Δεύτερον, οι ελληνικές δυνάμεις που έσπευσαν στο κεντρικό τμήμα του μετώπου δεν χρησίμευσαν απλώς για να «κλείσουν την τρύπα» όπως λές. Το Β΄ ΣΣ ώφειλε και κάλυψε το κενό μεταξύ Α΄ ΣΣ και Γ΄ΣΣ, άρα εκεί ήταν ο φυσιολογικός χώρος ανάπτυξης του και πάντα στον κεντρικό τομέα του μετώπου δρούσε. Το εάν θα εστρέφετο μετά ΒΔ προς Κορυτσά ή όχι είναι άλλο ζήτημα που σχετίζεται και με τις δυνάμεις απέναντι του. Πράγματι το δίλημμα ετέθη όταν το Σώμα συγκεντρώθηκε και η απόφαση (ΒΔ αλλά όχι επιθετικά) δεν επηρεάστηκε από την ανατροπή Δαβάκη 2 1/2 εβδομάδες πριν αλλά από τον ταυτόχρονο αγώνα του ΤΣΔΜ προς Κορυτσά καθώς και από άλλους παράγοντες (π.χ. βλ. διαταγές ΤΣΔΜ και γραπτά επιτελάρχου Β΄ΣΣ).
Τρίτον, η 1η Μεραρχία δεν αποδυναμώθηκε με τη «σταδιακή χρήση» των Μονάδων της όπως λες, γιατί -μεταξύ άλλων- η απέναντί της Julia είχε δεχτεί σοβαρό πλήγμα στην άφρονα κίνησή της προς Μέτσοβο. Στην πραγματικότητα η 1η Μεραρχία πέρασε στην επίθεση σημειώνοντας σοβαρή πρόοδο (βλ. γραπτά Δκτή Ιης ΜΠ) αλλά συγκρατήθηκε κάπως από τα Β’ ΣΣ και ΤΣΔΜ για άλλους λόγους, όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο.
Τέταρτον, για την εκμετάλλευση της επίθεσης προς Κορυτσά και βορείως: Δεν ήταν το ιππικό που έλλειψε αλλά η προσοχή που έδωσαν το ΓΣ και το Γ΄ ΣΣ στους εφοδιασμούς, την ασφάλεια και την ανησυχία για τη χρήση αρμάτων (βλ. διαταγές Παπάγου και έκθεση Δκτή Γ΄ ΣΣ). Επίσης, επηρεάστηκε μάλλον και από τα στρατιωτικά δόγματα της εποχής (το θέμα είναι υπό διερεύνηση).
Αυτό, τέλος, που είπες ώς συνέπεια της ανατροπής Δαβάκη, ότι η μετακίνηση μερικών ίλών αναγνωρίσεως από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα την 14 Νοε 1940 και ενώ η Ιταλική επίθεση είχε οριστικά αποτύχει, (διπλωματική η σημασία) έθεσε πιθανόν σε κίνδύνους το -ισχυρά οχυρωμένο- Ε/Β μέτωπο, δεν θα το σχολιάσω.
Συνοψίζω το αρχικό πλαίσιο επάνδρωσης: Το ΓΣ στο σχέδιό του έδωσε βάρος στην ισχύ των 2 άκρων του μετώπου: έφραξε έτσι τους 2 βασικούς άξονες εισβολής μεγάλης απόδοσης και τοποθέτησε την Κυρία Αμυντική Προσπάθεια απέναντι στην Κύρια Προσπάθεια των Ιταλών. Το σχέδιό του πέτυχε απολύτως και εκφράζω και πάλι την απορία τι ψάχνεις με τόση επιμονή. Το ΓΣ δεν περίμενε την παράτολμη έως άφρονα (όχι απλώς τολμηρή…) διείσδυση της περιορισμένης ισχύος Julia, με τα πλευρά της ανοικτά και σε ορεινό έδαφος, και είχε σοβαρούς πολιτικούς περιορισμούς στη διάθεση δυνάμεων (ο Παπάγος το λέει όχι εγώ). ‘Ετσι δεν επάνδρωσε ισχυρά την εκεί εμπρός τοποθεσία η οποία όμως φράσσει άξονα εισβολής που χαρακτηρίζεται στρατιωτικά λόγω εδάφους ώς «επιβοηθητικός», προτιμώντας να «δώσει» ό,τι μπορούσε στις κύριες τοποθεσίες που φράσουν κύριους άξονες. Αλλά, ξαναλέω, η άμυνα περιλαμβάνει τις ΕΦΕΔΡΕΙΕΣ και τη χρήση τους και καθόλου δεν τελειώνει με τη δύναμη αποκρούσεως.
Τελικά ο νικητής της μάχης της Πίνδου και όλης αυτής της φάσης του πολέμου ήταν ξεκάθαρα ο ΕΣ. Δεν μπορούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία.
Υ.Γ.1 Η σύγκριση που κάνεις της μάχης της Πίνδου με την συντριπτική ήττα στην μάχη του Αφιόν του 1922, είναι απλώς άσχετη.
Υ.Γ.2 Ξανακοίταξε την αναλογία δυνάμεων στη ΒΔ Μακεδονία (22 ελληνικά τάγματα έναντι 17) και διάβασε προσεκτικά την ΔΙΣ. Περιλαμβάνει μόνο τα «εν α΄ κλιμακίω» ενώ η εκτίμηση δυνατοτήτων στη στρατιωτική τέχνη περιλαμβάνει και τις ενισχύσεις (π.χ 19η ιταλική μεραρχία). Πρόσθεσε την ανώτερη ισχύ πυρός των Ιταλών (σύμφωνα με πίνακες του Παπάγου) λόγω όλμων μεραρχίας καθώς και σύνθεσης συντάγματος και τάγματος. Επιπλέον, αφαίρεσε από τα ελληνικά 22 τάγματα το ότι τα 10 εξ αυτών ήταν μειωμένης επάνδρωσης (πατέντα του Γ΄ ΣΣ). Τότε θα δεις ότι η αναλογία δυνάμεων δεν ήταν υπέρ των Ελλήνων στον σπουδαιότερο άξονα εισβολής που άγει στη Θεσσαλονίκη και θα καταλάβεις καλύτερα τις αγωνίες της ηγεσίας.
@Ο/Η ΚΛΕΑΝΘΗΣ λέει: 11/02/2015 στο 22:17
Μαλλον εχω δωσει μια οχι ακριβη εντυπωση αυτου που σχολιασα:
«Στον πολεμο κερδιζει εκεινος που κανει τα λιγοτερα λαθη».
Με βαση το παραπανω, οπως ηδη γνωριζεις, και απο παλαιοτερη συζητηση, συνοπτικα θεωρω οτι ηταν τα σημαντικα λαθη του Ιταλικου στρατηγειου σε οτι αφορα τις ιταλικες δυναμεις, σε τεραστιο βαθμο, που επετρεψαν τα γεγονοτα να παρουν την ευτυχη τροπη που πειραν, παρα ο ελληνικος επιτελικος προπολεμικος επιτελικος σχεδιασμος, ο οποιος δεν νομιζω οτι μπορει να υποστηριχτει οτι ειχε προβλεψει σωστα. Τα προηγουμενα σχολια μου, ετσι, επικεντρωθηκαν στο να τονιστουν αυτα τα τελευταια, ιδιαιτερα στην περιπτωση που το Ιταλικο στρατηγειο δεν ειχε κανει αυτα τα λαθη που εγιναν,
χωρις αυτο να σημαινει οτι αμφισβητω και τα γεγονοτα.
ειναι ενδεικτικο μιας παραπλησιας κριτικης σκεψης και το κειμενο:
https://belisarius21.wordpress.com/2013/10/30/28%CE%B7-%CE%BF%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85-1940-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BE%CE%B7%CE%B3%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%AF/
μονο ενδεικτικα του τροπου σκεψης, αναφερω το παραδειγμα των 8 ιλων ιππικου των ομαδων αναγνωρισεως που αποσυρθηκαν απο την ανατολικη μακεδονια, και με βαση τον πινακα αντιπροσωπευουν το 50% των ιλων ιππικου εκει ταγμενες:
https://belisarius21.wordpress.com/2013/10/30/28%ce%b7-%ce%bf%ce%ba%cf%84%cf%89%ce%b2%cf%81%ce%af%ce%bf%cf%85-1940-%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b5%ce%be%ce%b7%ce%b3%ce%ae%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%cf%81%ce%af/%cf%83%cf%84%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b7%ce%b3%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%83%cf%85%ce%b3%ce%ba%cf%81%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%87%ce%b5%ce%b4%ce%af%ce%bf%cf%85-%ce%b9%ce%b2%ce%b1/
Εαν καποιος ειναι σε θεση να παρουσιασει και τα αναλυτικα σοτιχεια των βουλγαρικων δυναμεων σε πινακα την περιοδο εκεινη ειναι δυνατον να υπαρξει και μια ποιο πληρης εικονα απο αυτην που εδειξα.
Με εκτιμηση
.και-
Μου φαίνεται ότι στην Πίνδο χάθηκε η ευκαιρία να αιχμαλωτιστεί ολόκληρη η Julia , κρίνοντας από τις δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν εναντίον της . Η I Μεραρχία , η V Ταξιαρχία , η Μεραρχία Ιππικού και η Ταξιαρχία Ιππικού δεν ήταν συντριπτικά ανώτερες δυνάμεις από τα 5 Τάγματα Αλπινιστών με τις δύο μοίρες ορειβατικού και το Αλβανικό Τάγμα ;
Επίσης μου φαίνεται υπερβολικός ο φόβος των επιτελείων για τα Ιταλικά άρματα συνοδείας πεζικού , τα οποία γνώρισαν την συντριβή στην επιθεσή τους στο Καλπάκι , λίγες ημέρες νωρίτερα .